Υπόμνημα

Το Επιμελητήριο στην Ελλάδα και ο ρόλος του στην ανοικοδόμηση της χώρας
Το Επιμελητήριο το 2025

1. Η πρωτοβουλία μας
Η σημερινή κρίση και η ύφεση που μαστίζει τη χώρα έχει οδηγήσει τις περισσότερες επιχειρήσεις, αλλά και πολλούς δημόσιους οργανισμούς, σε αδιέξοδο. Η επιτακτική ανάγκη εξεύρεσης λύσεων οδηγεί συχνά τους αρμόδιους σε σπασμωδικές κι αλόγιστες κινήσεις χωρίς υπολογισμό ιδιαίτερα των ακούσιων συνεπειών, που εγκυμονούν τον κίνδυνο ν΄αποδυναμώσουν ακόμη περισσότερο τις επιχειρήσεις και την επιχειρηματική δραστηριότητα της χώρας.
Ιδιαίτερα η αποδυνάμωση των Επιμελητηρίων, τόσο με το «κούρεμα» ενός μεγάλου μέρους των χρηματικών τους αποθεμάτων, όσο και με την προβλεπόμενη κατάργηση της υποχρεωτικής εγγραφής από την 01.01.2015, την κατάργηση θεώρησης βιβλίων από την 1.1.2014 και την προβλεπόμενη κατάργηση του προέλεγχου επωνυμίας, τείνει να βλάψει νευραλγικά και τον τελευταίο «προμαχώνα» της τοπικής οικονομικής και επιχειρηματικής δραστηριότητας. Στη δύσκολη αυτή περίοδο, που οι επιχειρήσεις προσπαθούν να ανακτήσουν τη δυναμικότητα τους κι αναζητούν νέα, ανταγωνιστικά και καινοτόμα προϊόντα κι ένα νέο παραγωγικό μοντέλο, κινδυνεύουν να μείνουν χωρίς στήριξη. Πώς όμως θα μπορέσουν μόνες τους οι επιχειρήσεις, χωρίς άμεση και ουσιαστική υποστήριξη, χωρίς ένα δικό τους φορέα που γνωρίζει τις ανάγκες τους να οργανωθούν, να δημιουργήσουν νέα προϊόντα και να αναπτύξουν το νέο παραγωγικό μοντέλο;
Ακριβώς αυτό το αδιέξοδο, η έλλειψη σοβαρών εναλλακτικών προτάσεων, αλλά και η κρισιμότητα της κατάστασης, που δεν επιδέχεται άλλους πειραματισμούς και λανθασμένες επιλογές, μας οδήγησε στο να αναζητήσουμε απαντήσεις σε ένα θέμα που δεν τέθηκε μέχρι σήμερα από κανέναν ειδικό ή εμπλεκόμενο: Ποιός θα είναι ο ρόλος του Επιμελητηρίου στην ανοικοδόμηση της χώρας; Ή με άλλα λόγια: Ποιο ρόλο καλείται και ποιο ρόλο πρέπει να παίξει το Επιμελητήριο στην οικονομική ανάπτυξη και την επιχειρηματική δραστηριότητα της χώρας; Στόχος μας είναι, μέσω της ανάλυσης της παρούσας κατάστασης να επεξεργαστούμε συγκεκριμένες προτάσεις για το τι μπορεί και το τι πρέπει να κάνει το Επιμελητήριο στο μέλλον και να οραματιστούμε το Επιμελητήριο του 2025.
Θέλουμε να κάνουμε εμπεριστατωμένες προτάσεις και μ΄αυτόν τον τρόπο να συμβάλουμε στον καλύτερο σχεδιασμό της αναπτυξιακής πολιτικής και να θέσουμε νέα πρότυπα, για το πώς πρέπει μελλοντικά να προσεγγίζουμε και να σχεδιάζουμε πολιτικές στρατηγικής σημασίας.

2. Οι Επιχειρήσεις στο τέλος του 2013
Για έκτη συνεχή χρονιά οι ελληνικές επιχειρήσεις αγωνίζονται να επιβιώσουν και να αποφύγουν το λουκέτο. Όπως προκύπτει από έρευνα που διενήργησε η Marc AE για λογαριασμό της ΓΣΕΒΕΕ για το 2013, έξι στις δέκα ελληνικές επιχειρήσεις έχουν πέσει θύματα της κρίσης και ιδιαίτερα της ύφεσης στην αγορά και αδυνατούν να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους.Τα χρέη που βαραίνουν τις επιχειρήσεις είναι πολλά και η έλλειψη ρευστότητας επιδεινώνει την ήδη βεβαρυμμένη κατάσταση. Γενικά, παρατηρείται στην αγορά και στον επιχειρηματικό κόσμο μια αστάθεια, ένα αδιέξοδο και μια γενική κατάθλιψη που δρα αρνητικά στην εξεύρεση νέων στρατηγικών και στην δημιουργία ενός ελπιδοφόρου οικονομικού, αναπτυξιακού κλίματος.
Σύμφωνα με την Eurostat ο αριθμός των επιχειρήσεων στην Ελλάδα κυμαίνεται στις 728.282 (2012). Στην τωρινή συγκυρία δεν μπορεί όμως να πει κανείς με σιγουριά, ποιος είναι ο πραγματικός αριθμός των επιχειρήσεων στην Ελλάδα, επειδή πολλές από αυτές έχουν πάψει ουσιαστικά να λειτουργούν, αλλά δεν μπορούν τυπικά να διακόψουν τη λειτουργία τους λόγω χρεών στο δημόσιο. Γεγονός, πάντως, είναι ότι από το 2008 έως σήμερα πάνω από 200.000 επιχειρήσεις έχουν κλείσει κι η κατάσταση αυτή αναμένεται να συνεχιστεί.
Βέβαια, εκτός από τις επιπτώσεις της κρίσης, τα προβλήματα στη δημόσια διοίκηση και τα άλλα εξωτερικά προβλήματα, υπάρχουν κι άλλοι λόγοι που οδήγησαν τις επιχειρήσεις σε οικονομικό αδιέξοδο κι αυτά θα πρέπει να αναζητηθούν μέσα στις ίδιες τις επιχειρήσεις. Επιχειρήσεις που δεν είχαν ανταγωνιστικά προϊόντα, δεν ήταν καινοτόμες, δεν ήταν καλά οργανωμένες, δεν είχαν το κατάλληλα ειδικευμένο προσωπικό και στόχευαν αποκλειστικά στην εγχώρια και, σε πολλές περιπτώσεις, μόνο στην τοπική αγορά, δεν είχαν τις βάσεις για να ελιχθούν και να αντέξουν στην κρίση. Αξιοπρόσεκτο είναι για παράδειγμα ότι, ενώ «μόνο» το ένα τρίτο των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων (ΜMΕ) (34,9%) βρίσκεται στην Αττική, ο τζίρος τους φτάνει τα δύο τρίτα του συνολικού τζίρου των ΜΜΕ της Ελλάδος και οι ΜMΕ Αττικής κατέχουν τα δύο τρίτα (67%) του συνολικού κύκλου εργασιών. Γεγονός που οφείλεται κυρίως στην υψηλότερη δυναμικότητα και παραγωγικότητα των Επιχειρήσεων της Αττικής.
Γίνεται λοιπόν σαφές ότι το μεγαλύτερο μέρος των ελληνικών επιχειρήσεων δεν πληροί τις προϋποθέσεις για να αντέξει σε μια οικονομική κρίση τέτοιου μεγέθους. Ιδιαίτερα απροστάτευτες στην κρίση και χωρίς δυναμικότητα φαίνεται να είναι οι επιχειρήσεις εκτός των τριών μεγάλων αστικών κέντρων και ιδιαίτερα εκτός Αττικής, επειδή είναι πολύ μικρές και στραμμένες κυρίως στην τοπική αγορά. Χρειάζεται μεγάλος αγώνας και άμεση στήριξη σε πολλά επίπεδα για να μπορέσουν αυτές οι Επιχειρήσεις να ορθοποδήσουν, να διευρύνουν το παραγωγικό τους μοντέλο, να γίνουν καινοτόμες, ανταγωνιστικές και εξωστρεφείς, γεγονός που καθιστά απαραίτητη τη δημιουργία σύγχρονων αναπτυξιακών υποδομών. Η δημιουργία ενός αναπτυξιακού κλίματος με τις κατάλληλες υποδομές θα συμβάλλουν από τη μεριά στην προσέλκυση νέων, δυναμικών επιχειρήσεων και θα δώσουν πρόσθετη ώθηση στην εκάστοτε περιοχή.

3. Ο επιμελητηριακός θεσμός στο τέλος του 2013
Η κατάργηση της υποχρεωτικής εγγραφής των επιχειρήσεων στα Επιμελητήρια από την 01.01.2015, οι φημολογίες για συγχωνεύσεις, «Καλλικρατικά Επιμελητήρια» και την μετατροπή τους σε Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου πυροδοτούν ένα κλίμα αβεβαιότητας για τα Επιμελητήρια στον απόηχο του 2013. «Όμως το πιο σημαντικό, είναι», γράφει σε μελέτη του το Επιμελητήριο Ηρακλείου, «ότι όσο παραμένει η αμφιβολία για την βιωσιμότητα του επιμελητηριακού θεσμού, παγιώνονται αντιλήψεις, οι οποίες αποδέχονται την υποβάθμιση και την κατάργηση των επιμελητηρίων, ως θεσμικού πυλώνα εκπροσώπησης των επιχειρήσεων της χώρας.» (Μελέτη Αναδιοργάνωσης του Επιμελητηρίου Ηρακλείου, Ιούνιος 2013, σελ. 12)
Δυστυχώς, αντί η κυβέρνηση σε συνεργασία με τα Επιμελητήρια να προχωρήσει στον επαναπροσδιορισμό του ρόλου των Επιμελητηρίων, στην αναδιοργάνωση και τον εκσυγχρονισμό τους με γνώμονα την εθνική οικονομική ανάπτυξη, γίνεται αυτή τη στιγμή απόπειρα να θυσιαστούν τα Επιμελητήρια, η τελευταία κοιτίδα ελληνικής επιχειρηματικότητας, στο βωμό του εκσυγχρονισμού της δημόσιας διοίκησης, με ανυπολόγιστες συνέπειες.
Τα Επιμελητήρια είναι ένας δημόσιος οργανισμός, που διαφέρει σημαντικά των υπολοίπων, διότι μέσω της επιμελητηριακής αυτοδιοίκησης και αυτοχρηματοδότησης, όχι μόνο δεν επιβαρύνουν με την λειτουργία τους οικονομικά το κράτος, αλλά διεκπεραιώνουν υπηρεσίες που θα κόστιζαν στο κράτος εκατομμύρια αν τις ασκούσαν άλλες δημόσιες υπηρεσίες. Επιπλέον τα Επιμελητήρια είναι ο φορέας εκπροσώπησης όλου του επιχειρηματικού κόσμου και ο φορέας που βρίσκεται κοντά στις ελληνικές επιχειρήσεις και γνωρίζει από πρώτο χέρι τις ανάγκες, τα προβλήματα αλλά και τις ιδιαιτερότητες τους. Δεν υπάρχει άλλος δημόσιος φορέας που να συσπειρώνει όλο τον επιχειρηματικό κόσμο (υποχρεωτική συμμετοχή), η διοίκηση του να εκλέγεται άμεσα από τις επιχειρήσεις (αιρετότητα), να ασκεί διοικητικές υπηρεσίες (π.χ. αδειοδοτήσεις, Γ.Ε.ΜΗ, Υπηρεσία μιας Στάσης) και να βρίσκεται κοντά στις Επιχειρήσεις σ΄όλη την επικράτεια (εθνική εμβέλεια). Γι΄αυτό τα Επιμελητήρια είναι σε θέση
• να εκπροσωπούν έγκυρα τις επιχειρήσεις σε όλο το φάσμα τους
• να ασκούν με ευθύνη τις διοικητικές υπηρεσίες που τους ανατίθενται
• να πληροφορούν και να υποστηρίζουν κάθε επιχείρηση.
Βέβαια, τα Επιμελητήρια λειτουργούσαν μέχρι στιγμής υποστηρίζοντας το υπάρχον παραγωγικό μοντέλο και η προσοχή τους ήταν κυρίως στραμμένη σε θέματα εκπροσώπησης, διοικητικών υπηρεσιών, πληροφόρησης και μεμονωμένων πρωτοβουλιών. Με αυτόν τον τρόπο απέφευγαν τις μεγάλες επενδύσεις, το πολύ προσωπικό και μπορούσαν να διατηρήσουν τη συνδρομή των μελών τους σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Στη σημερινή συγκυρία ο ρόλος αυτός όμως δεν αρκεί.
Σήμερα γίνεται ολοένα και πιο επιτακτική η ανάγκη ενός αναπτυξιακού οργανισμού με στόχο την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας, τη βελτίωση της παραγωγικότητας και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ΜMΕ. Τα Επιμελητήρια είναι οι μόνοι φορείς που πληρούν βασικές προϋποθέσεις και θα μπορούσαν να αναλάβουν αυτό το ρόλο και να γίνουν Κέντρα παροχής υπηρεσιών και οικονομικής ανάπτυξης. Με την πανελλαδική τους παρουσία μπορούν να γίνουν βασικός μηχανισμός στήριξης της οικονομίας και αναγκαίος μοχλός στήριξης και αφύπνισης της τοπικής κοινωνίας.
Πριν την παρουσίαση των προτάσεων μας για Επιμελητήριο του μέλλοντος, θέλουμε να στρέψουμε την προσοχή μας στις επιπτώσεις που θα έχει η κατάργηση της υποχρεωτικότητας και να αναλύσουμε διεξοδικά τα υπέρ και τα κατά αυτού του εγχειρήματος, όπως και να παρουσιάσουμε την τωρινή κατάσταση όπως αυτή διαγράφεται μέσα στα ίδια τα Επιμελητήρια.

3.1 Οι επιπτώσεις της κατάργησης της Υποχρεωτικότητας
Η κατάργηση της υποχρεωτικής εγγραφής στα Επιμελητήρια από την 01.01.2015 αναμένεται να φέρει ένα βαρύ πλήγμα στα θεμέλια του επιμελητηριακού θεσμού με πολλές και μεγάλες αρνητικές επιπτώσεις. Όμως, ας εξετάσουμε τα πράγματα αναλυτικά.
Κατ΄αρχήν ποια πλεονεκτήματα θα είχε η κατάργηση της υποχρεωτικότητας; Τα πλεονεκτήματα είναι:
1. Ελευθερία βούλησης και Μείωση των εξόδων στις Επιχειρήσεις
Οι επιχειρήσεις της χώρας θα ήταν ελεύθερες να διαλέξουν αν, πού και πότε θα γίνονταν μέλη και δε θα έπρεπε πλέον να καταβάλουν καμία υποχρεωτική συνδρομή. Πολύ μικρές επιχειρήσεις, ιδιαίτερα στην ύπαιθρο, που δεν χρειάζονται ενημέρωση, δικτύωση και συνεργασία ή μεγάλες επιχειρήσεις με δική τους αυτόνομη οργάνωση θα είχαν μια μικρή μείωση των εξόδων τους. Οι ΜΜΕ όμως, που χρειάζονται ενημέρωση, δικτύωση και στήριξη θα έμεναν αποκομμένες και δεν θα είχαν κανένα να τις ενημερώσει και να τις βοηθήσει. Επιπλέον, χωρίς μια δυνατή αντιπροσώπευση θα χάσει ο επιχειρηματικός κόσμος και ιδιαίτερα οι ΜΜΕ την επιρροή τους στην διαμόρφωση της οικονομικής πολιτικής και των συνθηκών που τις αφορούν.
2. Ενδυνάμωση του ανταγωνισμού και συνεπώς της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών
Εφόσον κανένας φορέας ή οργανισμός δεν θα ευνοούνταν και δεν θα είχε πλέον συγκριτικά πλεονεκτήματα, θα υπήρχε η δυνατότητα του άμεσου ανταγωνισμού, πράγμα που μπορεί να οδηγήσει σε υψηλότερης ποιότητας υπηρεσίες. Όμως σ΄αυτό το σημείο τίθεται το ερώτημα, κατά πόσον μπορεί να δημιουργηθεί ένας υψηλός ανταγωνισμός, όταν οι επιχειρήσεις είναι λίγες και μικρές και οι περισσότερες αδυνατούν να πληρώσουν το πραγματικό κόστος των υπηρεσιών αυτών, ενώ οι εμπλεκόμενοι φορείς είναι αδύναμοι. Πιθανότερο είναι, αυτός ο ανταγωνισμός να οδηγήσει σε περαιτέρω αποδυνάμωση και κατακερματισμό του επιχειρηματικού κόσμου χωρίς καλυτέρευση της ποιότητας και η πολιτεία να χάσει έναν δυναμικό και αξιόπιστο εκπρόσωπο των επιχειρήσεων. Έναν εκπρόσωπο με κύρος, θεσμικά κατοχυρωμένο και με καθολική εκπροσώπηση των επιχειρήσεων.
3. Εξαναγκασμός των Επιμελητήριων να εκσυγχρονιστούν
Εφόσον με την κατάργηση της υποχρεωτικής εγγραφής τα Επιμελητήρια θα έχαναν το βασικό τους πλεονέκτημα, θα αναγκαζόταν να εκσυγχρονιστούν και να γίνουν πιο ανταγωνιστικά για να μπορέσουν να κρατήσουν τουλάχιστον ένα μέρος των μελών τους και να επιβιώσουν. Η πίεση που ασκείται αυτή τη στιγμή στα Επιμελητήρια, τόσο εξαιτίας της κρίσης και της ύφεσης, όσο και εξαιτίας των θεσμικών αλλαγών, είναι τεράστια. Όμως τα περισσότερα Επιμελητήρια είναι μικρά κι αδύναμα και δεν έχουν ούτε τις δυνατότητες, ούτε τις ικανότητες για να μπορέσουν χωρίς υποστήριξη να εκσυγχρονιστούν και να διευρύνουν τις υπηρεσίες τους.
Τα μειονεκτήματα της κατάργησης της υποχρεωτικότητας από την άλλη είναι:
1. Μαζική απώλεια μελών
Μια ματιά στον βαθμό οργάνωσης των επιχειρήσεων στα Επιμελητήρια των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης αρκεί για να διαπιστώσει κανείς ότι, στα κράτη-μέλη χωρίς υποχρεωτική εγγραφή, ο αριθμός των επιχειρήσεων που είναι μέλη στα Επιμελητήρια είναι πάρα πολύ μικρός (βλ. Μελέτη Αναδιοργάνωσης του Επιμελητηρίου Ηρακλείου, Ιούνιος 2013). Ένα τυχαίο παράδειγμα: Στο Λουξεμβούργο (πληθυσμός 537.039), με υποχρεωτική συμμετοχή, πάνω από 70.000 επιχειρήσεις είναι μέλη του Επιμελητηρίου. Αντίθετα στην Πορτογαλία (πληθυσμός 10.602.000), όπου η συμμετοχή είναι εθελοντική, τα Επιμελητήρια απαριθμούν μόνο 5.000 μέλη!
2. Μείωση των εσόδων – Έλλειψη πόρων
Με τα εναπομείναντα μέλη θα είναι ακατόρθωτο για τα Επιμελητήρια να διατηρήσουν τη συνδρομή τους στα σημερινά επίπεδα και να μπορέσουν να συνεχίσουν να λειτουργούν χωρίς προβλήματα. Ένα παράδειγμα: Εάν το Επιμελητήριο Αρκαδίας καταφέρει να διατηρήσει 1.000 μέλη (1/7 περίπου των σημερινών του μελών, πρόβλεψη ήδη αισιόδοξη) και αφήσει τη συνδρομή στο σημερινό επίπεδο των 60 ευρώ κατά μέσο όρο, θα έχει ένα ετήσιο εισόδημα 60.000 ευρώ περίπου, 5.000 ευρώ το μήνα, τα οποία δεν αρκούν για να καλυφθούν ούτε καν τα τωρινά λειτουργικά έξοδα (και μάλιστα ούτε καν το κόστος του προσωπικού των 3 μόλις ατόμων που αυτό διαθέτει). Από την άλλη, ούτε και η δημιουργία ενός «καλλικρατικού» Επιμελητηρίου θα προσέφερε πραγματική λύση. Η σύμπτυξη τεσσάρων Επιμελητηρίων κατά μέσο όρο θα σήμαινε, βάση του προηγούμενου παραδείγματος, 4.000 συνδρομές, δηλ. 240.000 ευρώ ετησίως. Αλλά ούτε τα 20.000 ευρώ μηνιαίως θα αρκούσαν για να καλυφθούν τα αυξημένα λειτουργικά έξοδα ενός «καλλικρατικού» Επιμελητηρίου, πόσο μάλλον να καλυφθούν τα έξοδα ενός Επιμελητηρίου που φιλοδοξεί να διαδραματίσει ένα σύγχρονο αναπτυξιακό ρόλο.
3. Μεγαλύτερη επιβάρυνση των εναπομείναντων μελών
Μια και τα έξοδα της λειτουργίας των Επιμελητηρίων δεν θα μπορούν πλέον να μοιραστούν σ΄όλες τις επιχειρήσεις, θα πρέπει τα εναπομείναντα μέλη να τα επωμισθούν. Άρα αναγκαστικά θα πρέπει να γίνει μια μεγάλη αύξηση της συνδρομής. Τα λειτουργικά έξοδα του Επιμελητηρίου Αρκαδίας για παράδειγμα κυμαίνονται στα 150.000 ετησίως. Για να διατηρηθεί η λειτουργία του στα τωρινά επίπεδα θα πρέπει η συνδρομή τουλάχιστον να τριπλασιαστεί. Αυτό όμως θα οδηγούσε σε περαιτέρω «αιμορραγία» μελών και σε νέα οικονομικά προβλήματα.
4. Αδυναμία των Επιμελητηρίων να χρηματοδοτήσουν τις διοικητικές υπηρεσίες τους
Εάν τα Επιμελητήρια αυξήσουν σημαντικά τις συνδρομές τους κινδυνεύουν να χάσουν τα μέλη τους, εάν δεν το κάνουν, δεν θα μπορούν να καλύψουν τις λειτουργικές τους ανάγκες. Γεγονός πάντως είναι ότι στο μέλλον το κόστος για τις διοικητικές υπηρεσίες των Επιμελητηρίων (ΓΕΜΗ, πιστοποιητικά κ.ά.), θα πρέπει να αυξηθεί σημαντικά, διαφορετικά αυτά δεν θα μπορούν να τις καλύψουν. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα και πάλι την επιβάρυνση των συναλλασσομένων επιχειρήσεων, καθώς αυτές θα κληθούν να καταβάλουν αυτά τα αυξημένα διοικητικά τέλη. Ποιο λοιπόν θα είναι τελικά το πραγματικό όφελος των επιχειρήσεων από την κατάργηση της συνδρομής?
5. Σοβαρά προβλήματα λειτουργίας
Χωρίς οικονομικούς πόρους τα Επιμελητήρια θα αναγκαστούν να περιορίσουν τις υπηρεσίες τους στις απολύτως απαραίτητες, γεγονός που θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στην λειτουργία τους και στην δυναμικότητα τους. Από εργαλείο στήριξης των επιχειρήσεων που είναι σήμερα και αναπτυξιακός μοχλός που φιλοδοξούν να γίνουν, θα καταλήξουν, αν επιβιώσουν, ένας ακόμα κρίκος στην ελληνική γραφειοκρατία.
6. Αναδιοργάνωση και εκσυγχρονισμός ανέφικτα
Για να μπορέσουν τα Επιμελητήρια να λειτουργήσουν ανταγωνιστικά και να προσφέρουν καλύτερες υπηρεσίες πρέπει να γίνει αναβάθμιση, εκσυγχρονισμός και διεύρυνση των υπηρεσιών τους. Χωρίς οικονομικούς πόρους ο εκσυγχρονισμός των Επιμελητηρίων γίνεται ανέφικτος.
7. Προβλήματα στην αντιπροσώπευση
Η υποχρεωτικότητα δίνει στα Επιμελητήρια ανεξαρτησία, πολιτική ουδετερότητα και τα κάνει εκπρόσωπο όλων των επιχειρήσεων της περιοχής τους. Χωρίς αυτή, τα Επιμελητήρια θα περιοριστούν στην αντιπροσώπευση μόνο των μελών τους και θα χαθεί η αντιπροσώπευση ιδιαίτερα των μικρών και αδύναμων επιχειρήσεων, ενώ και αυτή η αντιπροσώπευση των λίγων επιχειρήσεων θα έχει πολύ μικρή επίδραση στα κεντρικά όργανα διοίκησης. Έτσι, οι ΜΜΕ, ειδικά της περιφέρειας, θα χάσουν τη «φωνή» τους, το μόνο φορέα που μπορεί να μεταφέρει τα προβλήματα και τις προτάσεις τους στην κεντρική διοίκηση και να ασκήσει οποιαδήποτε πίεση στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Όμως και το κράτος θα χάσει ένα βασικό δίαυλο επικοινωνίας και επιρροής προς τις επιχειρήσεις, δηλαδή τον φορέα εκείνο που μπορεί να μεταφέρει την πολιτική του σ΄όλες τις επιχειρήσεις και να υποστηρίξει την εφαρμογή της.
8. Μαρασμός της Επιχειρηματικότητας
Σκοπός των Επιμελητηρίων είναι η προστασία και η ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας στην περιφέρειά τους. Χωρίς τα Επιμελητήρια θα χαθεί μια βασική υποδομή που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως μοχλός στην ανάπτυξη ιδιαίτερα της τοπικής Επιχειρηματικότητας. Σε μια περίοδο που οι επιχειρήσεις έχουν περισσότερο από ποτέ ανάγκη στήριξης, αυτό θα ήταν καταστροφικό και μεγάλο πλήγμα για την εθνική οικονομία και ανάπτυξη. Ποιος φορέας μπορεί να διαδραματίσει τον ρόλο που όλα αυτά τα χρόνια, έστω και με ελλείψεις, έχουν τα Επιμελητήρια όλης της χώρας με επίκεντρο πάντα τις ΜΜΕ; Ποιος θα τις πληροφορήσει; Ποιος θα τις δικτυώσει; Ποιος θα τις εκπαιδεύσει; Ποιος θα τους δώσει τα ερεθίσματα και θα απαντήσει στις ερωτήσεις τους; Ποιος θα τις βοηθήσει να βρούν κονδύλια; Ποιος θα φροντίσει για τη δημιουργία ενός ανταγωνιστικού επενδυτικού κλίματος; Ποιος θα φροντίσει για την δημιουργία των κατάλληλων υποδομών; Σε αυτά τα ερωτήματα πρέπει να δοθούν απαντήσεις πριν ληφθεί η απόφαση να στερηθούν οι ελληνικές επιχειρήσεις το μοναδικό τους σύμβουλο. Και είμαστε της γνώμης ότι δεν υπάρχει άλλος φορέας να έχει την εμπειρία και να μπορεί να προσφέρει τις υπηρεσίες αυτές στην απαιτούμενη ποιότητα.
9. Απώλεια της καταγραφής και παρακολούθησης της επιχειρηματικότητας
Χωρίς τα Επιμελητήρια, θα χαθούν και τα Μητρώα τους που εδώ και δεκαετίες καταγράφουν και παρακολουθούν την εξέλιξη των ελληνικών επιχειρήσεων, προσφέροντας πολύτιμα στοιχεία για την παρακολούθηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας και το σχεδιασμό της.
10. Διάλυση των Επιμελητηρίων
Εάν η απώλεια μελών είναι πολύ μεγάλη, κάτι αναμενόμενο στη σημερινή συγκυρία που επικρατεί, μέσα στη γενική σύγχυση και αστάθεια, τα περισσότερα Επιμελητήρια της χώρας δε θα μπορέσουν μακροπρόθεσμα να επιβιώσουν. Αυτό το αποτέλεσμα, δηλαδή ο αφανισμός των Επιμελητηρίων, δεν αφορά κυρίως αυτά τα ίδια ως φορείς, αλλά αυτό που εκπροσωπούν: τον μοναδικό σταθερό, καθολικό και θεσμικά κατοχυρωμένο εκπρόσωπο, σύμβουλο και θεματοφύλακα της ελληνικής επιχειρηματικότητας.
Γίνεται εμφανές ότι η κατάργηση της υποχρεωτικής εγγραφής στα Επιμελητήρια θα έχει πολύ μεγαλύτερες αρνητικές παρά θετικές συνέπειες. Η υποχρεωτική εγγραφή είναι αυτή που δίνει στην επιχειρηματική κοινότητα την δυνατότητα της αυτοδιοίκησης και της αυτοχρηματοδότησης και απαλλάσσει το κράτος από επιπλέον επιβαρύνσεις. Χωρίς τη συμμετοχή όμως όλων, αυτοδιοίκηση δεν νοείται, διότι τότε γίνεται διοίκηση των λίγων.
Απορίας άξιο είναι, το αν δικαιολογεί την καταστροφή του επιμελητηριακού θεσμού, η φαινομενική απαλλαγή των επιχειρήσεων από μια οικονομική επιβάρυνση των 60-100 ευρώ κατά μέσο όρο ετησίως, τη στιγμή μάλιστα που αυτό το κόστος για τις επιχειρήσεις είναι βέβαιο ότι θα μεταφερθεί σε κάποιο άλλο δημόσιο ή ιδιωτικό φορέα για την παροχή των αντίστοιχων υπηρεσιών, κατά πάσα πιθανότητα και πολύ λιγότερων από αυτές που ήδη λαμβάνουν από τα Επιμελητήρια, ακόμα και με τη μορφή που υπάρχουν και λειτουργούν αυτή τη στιγμή. Δικαιολογεί αυτή η επιβάρυνση την απώλεια της εκπροσώπησης, την απώλεια της «φωνής» όλων των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων της χώρας; Οι ίδιες οι επιχειρήσεις απαντούν πως δεν δικαιολογείται. Γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι διοικήσεις των Επιμελητηρίων που παλεύουν αυτή τη στιγμή για την διάσωση του Επιμελητηριακού θεσμού προέρχονται από τις ίδιες τις επιχειρήσεις και έχουν εκλεγεί για να τις εκπροσωπούν.
Επειδή είμαστε της γνώμης ότι το τίμημα θα ήταν πολύ υψηλό και τα πραγματικά οφέλη αμελητέα, απαιτούμε την κατάργηση της πράξης νομοθετικού περιεχομένου που άρει την υποχρεωτικότητα της εγγραφής των επιχειρήσεων στα Επιμελητήρια από 01.01.2015.

3.2 Τα Επιμελητήρια στο τέλος του 2013
Είναι γεγονός ότι τα Επιμελητήρια σήμερα, εκτός από τα προβλήματα που ήδη αναπτύξαμε, αντιμετωπίζουν και μια σειρά άλλων προβλημάτων που περιορίζουν την αποδοτικότητα και τη δυναμικότητα τους. Τα κυριότερα από αυτά είναι:
Ελλείψεις σε προσωπικό
Τα περισσότερα Επιμελητήρια της χώρας είναι πάρα πολύ μικρά, και παρότι έχουν καταφέρει να εκσυγχρονιστούν σε μεγάλο βαθμό υλικοτεχνικά και να φέρουν εις πέρας δύσκολα έργα, όπως το ΓΕΜΗ, αντιμετωπίζουν σοβαρές ελλείψεις σε εξειδικευμένο στελεχιακό δυναμικό, αλλά και στον αριθμό υπαλλήλων. Αυτό οφείλεται κυρίως στην έλλειψη πόρων, αλλά και στις γραφειοκρατικές αγκυλώσεις, μιας και οι προσλήψεις γίνονται ως δημόσιοι οργανισμοί μέσω του ΑΣΕΠ. Ακόμα όμως και τα Επιμελητήρια που αποφασίζουν να διαθέσουν τους όποιους πόρους τους στην ενίσχυση του προσωπικού τους, αποθαρρύνονται από την υπάρχουσα αβεβαιότητα για το μέλλον τους και δεν προχωρούν στην πρόσληψη νέου προσωπικού. Τα Επιμελητήρια χρειάζονται υπαλλήλους, άτομα με γνώσεις, ικανά, με διευρυμένο ορίζοντα, που σκέφτονται σφαιρικά και ‘επιχειρηματικά’ (Intrapreneurship). Οι ελλείψεις αυτές εμποδίζουν την παροχή καλύτερων υπηρεσιών προς τα μέλη τους και την ανάληψη επιπλέον υπηρεσιών.
Ελλείψεις σε «υλικο-γνωστικές» υποδομές
Για να μπορέσουν τα Επιμελητήρια της χώρας να παρέχουν νέες υπηρεσίες καλής ποιότητας και να υποστηρίξουν τα μέλη τους χρειάζονται, εκτός από τα κατάλληλα άτομα, το κατάλληλο υλικό και τις κατάλληλες γνώσεις. Τα περισσότερα Επιμελητήρια χρειάζονται υποστήριξη για να δημιουργήσουν τις απαραίτητες υποδομές και να τις υποστηρίξουν. Επιπλέον, δεν υπάρχει η κατάλληλη επιμόρφωση και συνεχής εκπαίδευση των στελεχών τους, η οποία είναι απαραίτητη προκειμένου να μπορούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες των επιχειρήσεων.

Προβλήματα οργάνωσης
Εξαιτίας των παραπάνω ελλείψεων, αλλά και επειδή η καλή οργάνωση είναι γενικά ένα μελανό σημείο της ελληνικής κοινωνίας, τα περισσότερα Επιμελητήρια αντιμετωπίζουν οργανωτικά προβλήματα. Αυτή η έλλειψη σωστής και ομοιόμορφης οργάνωσης επιδεινώνει τις υπάρχουσες ελλείψεις, ιδιαίτερα σε επίπεδο προσωπικού, και επιπλέον προξενεί σπατάλη πόρων.
Έλλειψη πνεύματος συνεργασίας, κατακερματισμός και τοπικισμός
Παρόλο που οι σχέσεις των περισσοτέρων Επιμελητηρίων μεταξύ τους είναι καλές, δεν υπάρχουν πραγματικές συνεργασίες σε θεματικό επίπεδο. Kάθε Επιμελητήριο επεξεργάζεται μόνο του τα θέματά του, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν συνέργειες και αλληλοϋποστήριξη. Ο ισχυρός προσανατολισμός στις τοπικές ανάγκες που διακατέχει την αντίληψη του κάθε Επιμελητηρίου και η ανάγκη αυτοπροβολής εμποδίζει επιπλέον την συνεργασία. Αυτό οδηγεί σ΄ έναν κατακερματισμό της επιμελητηριακής κοινότητας με αρνητικό αντίκτυπο κι αρνητικές επιπτώσεις στην εκπροσώπηση και στις παρεμβατικές δραστηριότητες των Επιμελητηρίων. Η Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων Ελλάδος (ΚΕΕΕ), ως ανώτερο όργανο, δεν κατάφερε μέχρι σήμερα να αποτελέσει τον συνδετικό κρίκο και να προωθήσει την συνεργασία μεταξύ των Επιμελητηρίων, τουλάχιστον όχι στο βαθμό που απαιτείται.
Έλλειψη συνοχής και συνέχειας
Στα Επιμελητήρια, η εκάστοτε διοίκηση χαράζει την πορεία που εκείνη θέλει. Το υπαλληλικό προσωπικό των Επιμελητηρίων, και ιδιαίτερα ο διευθυντής, αν και δημόσιοι υπάλληλοι, δηλ. χωρίς τον άμεσο φόβο της απόλυσης, δεν έχει το κύρος και τις δυνατότητες να διαδραματίσει ένα σημαντικό ρόλο και να μεριμνήσει για τη συνοχή και τη συνέχεια της εργασίας του Επιμελητηρίου. Η διοίκηση από την άλλη πλευρά, δεν έχει το χρόνο, αλλά ούτε και τις ικανότητες, να ασχοληθεί σε βάθος με τα διάφορα θέματα. Χωρίς συνοχή και συνέχεια όμως τα Επιμελητήρια χάνουν το κύρος και την αίγλη τους και μοιάζουν έρμαιο στα χέρια της διοίκησής τους και του εκάστοτε προέδρου τους.
Προβλήματα στην εκπροσώπηση και προβλήματα αξιοπιστίας
Επειδή λείπει η συνέχεια και η συνοχή, επειδή συχνά μικροπολιτικές υπαγορεύουν τις διάφορες θέσεις και δράσεις των Επιμελητηρίων, επειδή προσωπικές σχέσεις επηρεάζουν το αποτέλεσμα, αλλά κι επειδή πολλά Επιμελητήρια δεν διαθέτουν το κατάλληλο προσωπικό για να επεξεργαστεί σε βάθος θέσεις και προτάσεις, προκύπτουν προβλήματα εκπροσώπησης και επικοινωνίας που οδηγούν σε προβλήματα αξιοπιστίας. Ιδιαίτερα ο ανταγωνισμός κι η έλλειψη συνεργασίας σε περιφερειακό επίπεδο αποδυναμώνει τα Επιμελητήρια και δυσκολεύει την πρόσβασή τους στην περιφερειακή διοίκηση.
Έλλειψη οικονομικών πόρων
Βασική μέριμνα πολλών διοικήσεων των Επιμελητηρίων είναι να διατηρήσουν τη συνδρομή σε χαμηλά επίπεδα για να αποφύγουν την κριτική των μελών τους. Έτσι κατάφεραν να διατηρήσουν ακόμη και σε περιόδους οικονομική ευρωστίας την συνδρομή χαμηλή εις βάρος καλύτερων υποδομών και μιας καλής και αποδοτικής οργάνωσης. Σήμερα μέσα στη γενική κρίση και μετά το «κούρεμα» των αποθεματικών των Επιμελητηρίων είναι δύσκολο να γίνουν αυξήσεις για τον απαιτούμενο εκσυγχρονισμό.

4. Συμπέρασμα
Η οικονομική κρίση και η ύφεση έφεραν στο φως τα προβλήματα του ελληνικού παραγωγικού μοντέλου και τις αδυναμίες των ελληνικών επιχειρήσεων και των δημοσίων οργανισμών. Σήμερα που οι ΜΜΕ χρειάζονται περισσότερο από ποτέ στήριξη, τα Επιμελητήρια γίνονται πιο αναγκαία από ποτέ και καλούνται να διαδραματίσουν ένα σημαντικότατο ρόλο. Το ζητούμενο είναι όχι ο διαμελισμός των παραγωγικών μονάδων της χώρας, αλλά η ένταξη τους σ΄έναν διευρυμένο, ισχυρό κι αποδοτικό φορέα. Στην ημερήσια διάταξη πρέπει να μπει όχι το κλείσιμο αλλά ο άμεσος εκσυγχρονισμός των Επιμελητηρίων.
Με εξαίρεση τη Μ. Βρετανία, όπου επικρατούν ιδιαίτερες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, το παράδειγμα των μεγαλύτερων και πιο ανεπτυγμένων ευρωπαϊκών χωρών (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία) διδάσκει, ότι ισχυρά Επιμελητήρια μπορούν να παίξουν ένα σημαντικό ρόλο στη στήριξη και την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας. Στις χώρες αυτές τα Επιμελητήρια είναι δημοσίου χαρακτήρα, με υποχρεωτική συμμετοχή των επιχειρήσεων. Αξιοσημείωτο επίσης είναι, ότι η προσπάθεια ιδιωτικοποίησης των Επιμελητηρίων στην Ισπανία δεν καρποφόρησε και ότι ήδη γίνονται βήματα προς τα πίσω.
Τα Επιμελητήρια πρέπει να διατηρηθούν και να εξελιχθούν σε μοντέρνα, άρτια εξοπλισμένα και ισχυρά κέντρα εκπροσώπησης, παροχής υπηρεσιών και οικονομικής ανάπτυξης, ως Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου με υποχρεωτική εγγραφή των Επιχειρήσεων, διότι μόνον έτσι θα μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις του παρόντος και του μέλλοντος. Από την επιτυχία και την ταχύτητα της αναδιάρθρωσής τους εξαρτάται κατά ένα μεγάλο ποσοστό η οικονομική ευημερία της χώρας.

5. Το Επιμελητήριο του 2025
5.1 Στόχοι
Το Επιμελητήριο του 2025 θα είναι καλά οργανωμένο, άρτια εξοπλισμένο, ισχυρό, αποτελεσματικό, οικονομικά ανεξάρτητο, βιώσιμο και διάφανο.
Δεν θα παρέχει μόνο γρήγορες και άμεσες διοικητικές υπηρεσίες, για τις οποίες θα καταβάλλονται τέλη, αλλά θα είναι ένας δυνατός και αξιόπιστος φορέας ενημέρωσης, «επηρεασμού και διαμόρφωσης των πολιτικών που ενδιαφέρουν και απασχολούν [όλες] τις παραγωγικές τάξεις» (Μελέτη Επιμελητηρίου Ηρακλείου, Ιούνιος 2013, σελ. 15).
Θα βρίσκεται κοντά στις επιχειρήσεις και θα είναι ο σεισμογράφος που θα καταγράφει κάθε δόνηση και θα είναι σε θέση να δώσει γρήγορες, υπεύθυνες λύσεις στα περισσότερα θέματα που τις απασχολούν. Παράλληλα θα ενημερώνει τους αρμόδιους φορείς, την πολιτική και την κοινή γνώμη για τις εξελίξεις και θα φροντίζει για την λήψη των αναγκαίων μέτρων.
Θα έχει δυνατή δικτύωση τόσο σε οριζόντιο όσο και σε κάθετο επίπεδο, στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, για να μπορεί να υποστηρίξει τις επιχειρήσεις του όταν εκείνες το χρειαστούν και θα προωθεί συνεργασίες και συνέργειες αλλά και τη διαφάνεια.
Θα δρα τοπικά αλλά θα σκέφτεται συλλογικά, σφαιρικά, πανελλαδικά, ευρωπαϊκά και παγκόσμια με γνώμονα το συμφέρον όλων των παραγωγικών τάξεων.
Θα είναι ο προωθητής της επιχειρηματικότητας: μέσω των υπηρεσιών του, της άμεσης πληροφόρησης και στήριξης των επιχειρήσεων, της δημιουργίας ενός φιλικού κλίματος ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας σε κυβερνητικό, πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο.
Θα έχει ισχυρή διοίκηση τόσο από την πλευρά των αιρετών όσο και από την πλευρά των πλήρως απασχολούμενων στελεχών (διπλή διοίκηση).
Θα έχει άρτια καταρτισμένο προσωπικό που θα σκέφτεται και θα πράττει ‘επιχειρηματικά’.
Όλες οι επιχειρήσεις θα είναι μέλη του με υποχρεωτική εγγραφή και συνδρομή και θα εντάσσει στους κόλπους του κι όσες επιχειρήσεις μέχρι τώρα απουσίαζαν, όπως τα ξενοδοχεία και ο πρωτογενής τομέας.
Θα χρηματοδοτείται από τις συνδρομές των μελών, τα τέλη για τις διοικητικές υπηρεσίες και τις αμοιβές που θα παίρνει για τις υπόλοιπες υπηρεσίες του. Οι ενημερωτικές υπηρεσίες θα παρέχονται δωρεάν, ενώ οι υπηρεσίες συμβουλής και κατάρτισης θα αμείβονται.
Θα γίνεται ετήσιος απολογισμός των δραστηριοτήτων και των οικονομικών του Επιμελητηρίου και ανά τετραετία αξιολόγηση από εξωτερικό αξιολογητή που θα δημοσιεύεται.
Θα είναι Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου.
Στόχος μας είναι να ενώσουμε τον επιχειρηματικό κόσμο και να δημιουργήσουμε το πιο σύγχρονο και αποτελεσματικό Επιμελητήριο της Ευρώπης . Μια πραγματική «Υπηρεσία μιας Στάσης» για τις υποθέσεις που αφορούν τις παραγωγικές τάξεις.

5.2 Δομή
Για να μπορέσουμε να εξελίξουμε τα Επιμελητήρια στον ισχυρό φορέα που περιγράψαμε απαιτούνται πολλές και ριζικές οργανωτικές αλλαγές σε πολλά επίπεδα. Σε δομικό και οργανωτικό επίπεδο η πρότασή μας για τη μορφή και οργάνωση του Επιμελητηρίου του μέλλοντος περιλαμβάνει τρεις βαθμίδες:
• το (τοπικό) Επιμελητήριο (σε νομαρχιακό επίπεδο)
• η Ένωση Επιμελητηρίων Περιφέρειας … (σε επίπεδο Περιφέρειας)
• την Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων Ελλάδος(σχήμα 1)

5.3. Το (τοπικό) Επιμελητήριο
Ως βάση σε αυτό το οργανωτικό σχήμα τοποθετούμε το Επιμελητήριο σε επίπεδο περιφερειακής ενότητας (νομαρχιακό) ως αυτόνομο Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου με υποχρεωτική εγγραφή μελών. Γιατί;
Επειδή είναι πολύ σημαντική η άμεση και γρήγορη πρόσβαση των επιχειρήσεων στο Επιμελητήριο, καθώς και η άμεση και γρήγορη εξυπηρέτησή τους και δεν επιτρέπεται να χαθεί. Η άμεση επαφή με τον επιχειρηματικό κόσμο αυξάνει την εμπιστοσύνη των μελών στο φορέα και υποστηρίζει την αποδοχή του. Αυτό το Επιμελητήριο έχει καλύτερη γνώση της τοπικής οικονομίας και της επιχειρηματικής δραστηριότητας, γνωρίζει τις ιδιαιτερότητες του νομού και μπορεί να εκπροσωπήσει καλύτερα τα τοπικά συμφέροντα. Πράγματα που θα χαθούν, εάν μεγαλώσουν οι «επιμελητηριακές περιφέρειες». Αξίζει να σημειωθεί σ΄αυτό το σημείο, ότι όλα τα Επιμελητήρια στην Γερμανία έχουν τοπική αντιπροσώπευση με τοπικά παραρτήματα.
Για να υπάρχει ομοιομορφία, αναγνωρισιμότητα και καλύτερη αντιπροσώπευση θεωρούμε σημαντικό, όλα τα Επιμελητήρια να έχουν το ίδιο οργανόγραμμα ως βασικό με δυνατότητα επέκτασης όπου χρειάζεται.
Το οργανόγραμμα του Επιμελητήριου θα περιλαμβάνει τα εξής τμήματα:
1. Διοικητικές Υπηρεσίες (ή Εξυπηρέτηση Μελών και Παροχή Διοικητικών Υπηρεσιών?)
Όλες οι διοικητικές υπηρεσίες, όπως το μητρώο, το Γ.Ε.ΜΗ, οι διαδικασίες αδειοδότησης των επιχειρήσεων και η πιστοποίηση των επαγγελμάτων, η διαιτησία και η διαμεσολάβηση καθώς και οι νομικές συμβουλές ‘γενικού χαρακτήρα’ θα συμπεριλαμβάνονται σ΄αυτό το τμήμα.

2. Οικονομική, αναπτυξιακή στρατηγική και Καινοτομία
Η παρακολούθηση της οικονομικής, επιχειρηματικής και καινοτομικής δραστηριότητας, η εφαρμογή του στρατηγικού σχεδιασμού, η στήριξη των επιχειρήσεων σε θέματα οργάνωσης, διοίκησης, καινοτομίας, μάρκετινγκ κλπ., η συλλογή καλών πρακτικών, η δημιουργία και διαχείριση «αναπτυξιακών υποδομών» (εκθεσιακό κέντρο, ΒΙΠΕ, λιμάνι, αεροδρόμιο), η ενημέρωση, οι τοποθετήσεις και παρεμβάσεις στα θέματα που απασχολούν τα μέλη, θα είναι τα βασικά καθήκοντα αυτού του τμήματος.

3. Επιχειρηματικότητα – Νέες Επιχειρήσεις
Η διαμόρφωση μιας καλής υπηρεσίας μιας στάσης με κατάλληλη υποδομή, η γενική πληροφόρηση περί των διαδικασιών, η υποστήριξη στην προετοιμασία της επιχειρηματικής ιδέας, η κατάρτιση των ‘νέων επιχειρηματιών’ με στόχο τη δημιουργία δυναμικών, ανταγωνιστικών και εξωστρεφών επιχειρήσεων, η δικτύωση, η ανάπτυξη ενός προσοδοφόρου επιχειρηματικού κλίματος, ο επαγγελματικός προσανατολισμός και γενικά η προώθηση της επιχειρηματικότητας αποτελούν βασικά καθήκοντα του τμήματος αυτού.

4. Εξωστρέφεια
Σε κάθε Επιμελητήριο πρέπει να δημιουργηθεί ένα τμήμα εξωστρέφειας ως σταθμός πρώτης επαφής, πληροφόρησης, δικτύωσης και κατάρτισης με στόχο την προώθηση και την δημιουργία εξαγωγικών εταιρειών, αλλά και την διαμόρφωση του κατάλληλου πολιτικού πλαισίου και εξαγωγικού περιβάλλοντος. Το άνοιγμα νέων αγορών στο εξωτερικό, η δρομολόγηση συνεργασιών, οι οικονομικές αποστολές, η συμμετοχή σε εκθέσεις, οι πληροφορίες για τελωνεία και γενικότερα για κάθε νομική και διαδικαστική λεπτομέρεια για τις εξαγωγές, όπως και οι διεθνείς συνεργασίες θα είναι μερικά από τα καθήκοντα του τμήματος αυτού.

5. Εκπαίδευση και κατάρτιση
Το Επιμελητήριο πρέπει να αναλάβει ένα ενεργό ρόλο στην αρχική επαγγελματική κατάρτιση, στη συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση, όπως και στην «μεταπτυχιακή» κατάρτιση έχοντας ως πρότυπο τα γερμανικά Επιμελητήρια και στόχο την αναβάθμιση των επαγγελματικών γνώσεων, προσόντων και δεξιοτήτων, αλλά και την καλύτερη κατάρτιση των επιχειρηματιών που είναι απαραίτητη προϋπόθεση στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Το Τμήμα αυτό θα ασχολείται και με θέματα εκπαίδευσης και κατάρτισης των επιχειρήσεων.

6. Διοίκηση, Οργάνωση και Δημόσιες Σχέσεις
Ανθρώπινοι πόροι, κατάρτιση προσωπικού, υλικοτεχνική υποδομή, οικονομικά, μηχανοργάνωση και οι δημόσιες σχέσεις ανήκουν στα βασικά καθήκοντα αυτού του τμήματος. Οι δημόσιες σχέσεις θα περιλαμβάνουν την έγκυρη και έγκαιρη πληροφόρηση (δελτία τύπου, Newsletter, Περιοδικά, Ιστοσελίδα), τον ετήσιο απολογισμό, τις εκδηλώσεις, τις συνεργασίες με εργοδοτικές και άλλες οικονομικές οργανώσεις, τις συνεργασίες με δήμους και περιφέρεια, τη δικτύωση και συνέργεια με τα Επιμελητήρια και την ΚΕΕΕ, τις επαφές με κεντρική διοίκηση και κυβέρνηση, τις διεθνείς σχέσεις. Σημαντικό είναι η ενημέρωση να είναι προσαρμοσμένη στις ανάγκες των επιχειρήσεων και να έχει πρακτική κατεύθυνση.
Βασικός στόχος του Επιμελητήριου του μέλλοντος είναι να εντάξει και να ενσωματώσει στους κόλπους του όλους τους οικονομικούς και επαγγελματικούς φορείς, επειδή μόνον έτσι θα μπορέσει να αναβαθμίσει τις υπηρεσίες του, να γίνει αποδοτικό και βιώσιμο.

5.3.1.Κλάδοι
Η ταξινόμηση των επιχειρήσεων σε κλάδους είναι χρήσιμη. Οι υπάρχοντες κλάδοι αντικατοπτρίζουν τον ελληνικό επιχειρηματικό κόσμο και δεν απαιτούν αλλαγές. Είμαστε όμως της γνώμης ότι θα πρέπει να ενταχθεί και ο πρωτογενής τομέας στο Επιμελητήριο. Μ΄αυτόν τον τρόπο θα ενταχθούν οι αγροτικές παραγωγικές μονάδες στον επιχειρηματικό κόσμο, θα αναβαθμιστούν και θα αποκτήσουν καλύτερη πρόσβαση στην πληροφορία και τη γνώση. Το Επιμελητήριο από τη μεριά του θα μπορέσει να αγκαλιάσει περισσότερες παραγωγικές τάξεις και να τις βοηθήσει να εξελιχθούν. Οι κλάδοι μας θα είναι:
• Μεταποίηση
• Βιομηχανία
• Εμπόριο
• Υπηρεσίες
• Τουρισμός
• Πρωτογενής τομέας.
Το Επιμελητήριο θα έχει στενή συνεργασία με τα σωματεία με στόχο κοινές παρεμβάσεις – πρωτοβουλίες που αφορούν τον αντίστοιχο κλάδο, τη δημιουργία και υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων-σεμιναρίων που τα ενδιαφέρουν, τη συνεργασία σε ευρωπαϊκά προγράμματα για συγκεκριμένους κλάδους, τη διοργάνωση ημερίδων που τα ενδιαφέρουν. Από την πλευρά τους τα σωματεία θα μπορούν να ενθαρρύνουν τα μέλη τους να συμμετέχουν στις κοινές αυτές δραστηριότητες, να στηρίζουν τις πρωτοβουλίες του Επιμελητηρίου, να του υποβάλουν προτάσεις.

5.4 Η Ένωση Επιμελητηρίων Περιφέρειας (ΕΕΠ)
Για ν’ αποφευχθεί ο διαμελισμός, να υποστηριχτεί τη συνεργασία και η ευελιξία, ν’ αναπτυχθεί μια κοινή στρατηγική, να βελτιωθεί η αντιπροσώπευση, να αναπτυχθούν νέες δράσεις, να βελτιωθεί η ποιότητα και να υπάρξει εξοικονόμηση πόρων προτείνουμε τη δημιουργία Ενώσεων Επιμελητηρίων Περιφέρειας ως ενδιάμεσο επιμελητηριακό φορέα ανάμεσα σε Επιμελητήριο και ΚΕΕΕ.
Μέλη της Ένωσης Επιμελητηρίων Περιφέρειας (ΕΕΠ) δεν θα είναι Επιχειρήσεις αλλά τα Επιμελητήρια της Περιφέρειάς του και η Περιφέρεια.
5.4.1 Καθήκοντα
Η ΕΕΠ θα είναι το στρατηγείο, το εργαστήριο αλλά και η φωνή, σε περιφερειακό επίπεδο, των Επιμελητηρίων. Βασικές αρμοδιότητές της θα είναι η αντιπροσώπευση σε περιφερειακό επίπεδο (δεδομένης της τάσης για ενίσχυση της περιφερειακής οργάνωσης και διοίκησης στην Ελλάδα), η ανάπτυξη περιφερειακής επιχειρηματικής στρατηγικής και η προώθηση της περιφερειακής επιχειρηματικότητας, η μεταφορά γνώσης και τεχνολογίας τόσο προς τα τοπικά Επιμελητήρια όσο και προς τις επιχειρήσεις και η παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών προς τρίτους.
Στα καθήκοντα της θα συμπεριλαμβάνονται:
Η αντιπροσώπευση σε περιφερειακό επίπεδο
Δεν θα χρειάζεται πλέον να αντιπροσωπεύσουν τον Επιμελητηριακό φορέα τρία, τέσσερα ή πέντε Επιμελητήρια, αλλά μία Ένωση που θα τα εκπροσωπεί όλα μαζί. Κι επειδή η αντιπροσώπευση και η προώθηση των συμφερόντων του επιχειρηματικού κόσμου θα είναι βασική προτεραιότητα, θα υπάρχει μεγαλύτερος επαγγελματισμός και περισσότερες πρωτοβουλίες, ενώ ο περιφερειακός χαρακτήρας της Ένωσης θα εξασφαλίζει μεγαλύτερο αντίκτυπο αυτής της αντιπροσώπευσης. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι τα (τοπικά) Επιμελητήρια θα πρέπει να χάσουν την επαφή τους με την περιφέρεια, επειδή θα μπορούσε η αντιπροσώπευση να μοιραστεί στα υπάρχοντα (τοπικά) Επιμελητήρια και κάθε Επιμελητήριο να αναλάβει σε συνεργασία με την ΕΕΠ την αντιπροσώπευση/ηγεσία τουλάχιστον ενός θέματος.
Η πληροφόρηση και υποστήριξη των Επιμελητηρίων
Για οποιεσδήποτε πληροφορίες χρειάζονται και οποιαδήποτε προβλήματα αντιμετωπίζουν, τα Επιμελητήρια θα μπορούν να απευθύνονται στην ΕΕΠ με στόχο την ταχύτατη εξεύρεση λύσεων, η οποία στη συνέχεια θα διατίθεται προς χρήση σε όλα τα Επιμελητήρια μέλη. Το κάθε διαδικαστικό θέμα, που σήμερα κάθε Επιμελητήριο προσπαθεί να λύσει μόνο του, σπαταλώντας χρόνο και ανθρωποώρες, θα αποτελεί ευθύνη της ΕΕΠ και έτοιμη πληροφόρηση για όλα τα Επιμελητήρια. Αυτό είναι ένα πάγιο αίτημα των Επιμελητηρίων, δηλαδή η χάραξη κοινής πρακτικής για όλα τα Επιμελητήρια της χώρας.
Ο περιφερειακός σχεδιασμός
Αρμοδιότητα της ΕΕΠ θα είναι ο περιφερειακός σχεδιασμός και η επεξεργασία ενός νέου, καινοτόμου, παραγωγικού και ανταγωνιστικού μοντέλου για την εκάστοτε περιφέρεια, με βάση τα δικά της χαρακτηριστικά, τη προώθηση της επιχειρηματικότητας και της εξωστρέφειας. Μελέτες, αναλύσεις, προτάσεις, ενημέρωση, δικτύωση και υποστήριξη των Επιμελητηρίων μελών θα είναι οι κύριες ασχολίες.
Η μεταφορά γνώσης και τεχνολογίας
Στόχος θα είναι η προώθηση μιας αποτελεσματικής και αποδοτικής συνεργασίας μεταξύ επιστήμης και επιχειρήσεων, καθιστώντας διαθέσιμη την πρόσβαση στη γνώση και την τεχνολογία. Έτσι θα μπορούν οι επιχειρήσεις να χρησιμοποιήσουν τα ερευνητικά αποτελέσματα για τη δημιουργία νέων ή τη βελτίωση υπαρχόντων προϊόντων, υπηρεσιών και διαδικασιών. Επαφές ανάμεσα σε Ερευνητικά/Τεχνολογικά Ιδρύματα και Επιχειρήσεις, υποστήριξη στην κατοχύρωση ευρεσιτεχνίας, υποστήριξη στην επεξεργασία «βιομηχανικών έργων», δηλ. νέων προϊόντων και υπηρεσιών και στην αναζήτηση επιχορήγησης ή χρηματοδότησης, πανελλαδική και διεθνής δικτύωση θα αποτελούν τις προσφερόμενες υπηρεσίες.
Η επεξεργασία δραστηριοτήτων
Η ΕΕΠ θα είναι το «εργαστήριο» των Επιμελητηρίων και θα επεξεργάζεται/αναπτύσσει όλες τις συμβουλευτικές υπηρεσίες και όλα τα προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης είτε αυτόνομα, δηλ. με δικές τους δυνάμεις είτε με συνεργασίες. Κάθε ΕΕΠ της χώρας θα επιλέξει έναν τομέα ή έναν κλάδο τον οποίο θα αναπτύξει και για τον οποίο θα είναι αρμόδιο και θα λειτουργεί ως Κέντρο Υποστήριξης στον συγκεκριμένο τομέα πανελλαδικά π.χ. στο μάρκετινγκ, στη διοίκηση, στις νέες τεχνολογίες, στον τουρισμό κ.λπ..
Η διαχείριση προγραμμάτων
Η ΕΕΠ πρέπει να γίνει ενδιάμεσος φορέας διαχείρισης Ευρωπαϊκών Κονδυλίων για τις δράσεις των ΜΜΕ σε περιφερειακό επίπεδο. Δεν υπάρχει φορέας που μπορεί να γνωρίζει καλύτερα τις ανάγκες χρηματοδότησης των επιχειρήσεων μιας συγκεκριμένης Περιφέρειας από τα Επιμελητήρια. Η ανάθεση αυτής της αρμοδιότητας στις ΕΕΠ θα εξασφαλίσει την αναγκαία «αποκέντρωση της επιχειρηματικής αναδιάρθρωσης και ανάπτυξης».
Υπηρεσίες προς τρίτους
Η ΕΕΠ θα μπορεί να παρέχει υπηρεσίες σε τρίτους, όπως έρευνες σε περιφερειακό επίπεδο, όσο αυτό δεν θα έρχεται σε αντίθεση με τους στόχους του επιμελητηριακού θεσμού και της επιχειρηματικότητας.
Εκδηλώσεις
Η ανταλλαγή ιδεών, η ενημέρωση και η δικτύωση σε επίπεδο επιχειρήσεων και οργανισμών θα βρίσκεται στο επίκεντρο των εκδηλώσεων της ΕΕΠ. Μία Ένωση Επιμελητηρίων Περιφέρειας θα μπορεί να διοργανώσει σημαντικές ημερίδες, συνέδρια μεγάλης κλίμακας, να αναπτύσσει συνεργασίες σε εσωτερικό και εξωτερικό με φορείς και οργανισμούς σημαντικής εμβέλειας, να συμμετέχει σε δίκτυα του εξωτερικού. Οι δράσεις της σε αυτόν τον τομέα θα παράγουν χρήσιμα και σημαντικά αποτελέσματα και εργαλεία για τα τοπικά Επιμελητήρια και κατ’ επέκταση για τις επιχειρήσεις.
Μ΄ αυτόν τον τρόπο η ΕΕΠ θα γίνει ο συνδετικός κρίκος που θα ενώσει τα Επιμελητήρια, θα αναπτύξει κοινή αναπτυξιακή πολιτική και θα τους προσδώσει συνοχή, ισχύ, αποτελεσματικότητα και θα τα βοηθήσει να αναπτύξουν νέες δράσεις και να καλυτερεύσουν την ποιότητά τους. Δεν θα πρέπει πλέον κάθε Επιμελητήριο να επεξεργαστεί τα διάφορα θέματα μόνο του, αλλά θα τα πάρει έτοιμα και θα τα χρησιμοποιήσει σύμφωνα με τις ανάγκες του. Έτσι όχι μόνο θα αποφευχθούν τα διπλά έξοδα, αλλά και θα καλυτερεύσουν οι υπηρεσίες και η αποδοτικότητα των Επιμελητηρίων. Παράλληλα θα αναπτυχθεί ένα Κέντρο Μεταφοράς Γνώσης και Τεχνολογίας που θα μπορεί να προωθήσει τη διαφάνεια και να υποστηρίξει άμεσα τις επιχειρήσεις σ΄ αυτό το τόσο κρίσιμο και επιτακτικό θέμα της καινοτομίας. Επιπλέον η «θεματική εξειδίκευση και αρμοδιότητα» θα προωθήσει την συνεργασία μεταξύ των ΕΕΠ και θα τους δώσει τη δυνατότητα να καλυτερεύσουν την ποιότητα των υπηρεσιών τους και να αυξήσουν το Portfolio τους.

5.4.2 Χρηματοδότηση
Η χρηματοδότηση της ΕΕΠ θα γίνεται με συνδρομές των μελών Επιμελητηρίων και της Περιφέρειας, με έσοδα από τη διαχείριση προγραμμάτων και αμοιβές από υπηρεσίες σε τρίτους. Θα υπάρχει μια μικρή χρηματοδότηση για προσωπικό π.χ. τεσσάρων ατόμων συν στέγαση και λειτουργικά έξοδα. Τα έσοδα από την παροχή υπηρεσιών και την διαχείριση προγραμμάτων θα χρησιμοποιούνται για την διεύρυνση των δραστηριοτήτων της ΕΕΠ και την βελτίωση της απόδοσής της.
5.4.3 Διοίκηση
Η διοίκηση της ΕΕΠ θα είναι ίδια με τη διοίκηση του Επιμελητηρίου και θα είναι διπλή: Διοικητικό Συμβούλιο (Δ.Σ.) και Διοικητική Επιτροπή (Δ.Ε.). Σημαντικό ρόλο θα έχουν ο Πρόεδρος και ο Γενικός Διευθυντής. Ο Πρόεδρος θα εκλέγεται από το Διοικητικό Συμβούλιο, στο οποίο θα είναι μέλη όλοι οι Πρόεδροι, ένα μέλος Δ.Σ. και ο Διευθυντής των αντίστοιχων τοπικών Επιμελητηρίων όπως και ο Περιφερειάρχης. Η Διοικητική Επιτροπή θα εκλέγεται από το Δ.Σ., θα είναι το πολύ 5μελής, με υποχρεωτική συμμετοχή του Περιφερειάρχη και τουλάχιστον ενός Διευθυντή.
5.4.4 Σύσταση
Η νομική μορφή της ΕΕΠ θα είναι αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία.
5.4.5 Διαχείριση Ποιότητας
Όπως στο Επιμελητήριο έτσι και στην ΕΕΠ Θα γίνεται ετήσιος απολογισμός των δραστηριοτήτων και των οικονομικών και ανά τετραετία αξιολόγηση από εξωτερικό αξιολογητή που θα δημοσιεύεται. Σε καίρια ‘προϊόντα’ θα τοποθετηθούν επιπλέον ελεγκτικοί μηχανισμοί.

6. Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων Ελλάδος (ΚΕΕΕ)
Όπως προβλέπει ο νόμος θα συμπεριλαμβάνονται στα καθήκοντα της ΚΕΕΕ ως Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου η εκπροσώπηση των Επιμελητηρίων σε κεντρικό επίπεδο και στο εξωτερικό, η μελέτη θεμάτων ανάπτυξης της εθνικής οικονομίας και η παροχή γνωμοδοτήσεων προς τις δημόσιες αρχές για θέματα κρατικού σχεδιασμού σχετικού με τους σκοπούς των Επιμελητηρίων.
Ο ρόλος της ΚΕΕΕ θα πρέπει να επικεντρωθεί σε θέματα που αφορούν τον κεντρικό αναπτυξιακό σχεδιασμό, την παροχή συμβουλών και γνωμοδοτήσεων προς την Κεντρική Διοίκηση σε θέματα κεντρικής πολιτικής (φορολογία, πάταξη της γραφειοκρατίας, ασφαλιστικά κά), στην κεντρική διαχείριση του ΓΕΜΗ, την παρακολούθηση της επιχειρηματικότητας σε εθνικό επίπεδο,τη δημιουργία γραφείων εξωτερικού εμπορίου για την προώθηση των ελληνικών προϊόντων και υπηρεσιών στο εξωτερικό, την παροχή γνωμοδοτήσεων και λύσεων προς τα Επιμελητήρια για διοικητικά και νομικά θέματα. Γενικά η συνεργασία ανάμεσα σε ΚΕΕΕ, Ενώσεις Επιμελητηρίων Περιφέρειας και ‘τοπικά’ Επιμελητήρια πρέπει να μπει σε νέα βάση.
Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στη δημιουργία δυναμικών και αποτελεσματικών γραφείων εξωτερικού εμπορίου, καθώς, για να μπορέσουν οι ελληνικές επιχειρήσεις να αναζητήσουν νέες αγορές στο εξωτερικό, χρειάζονται πληροφορίες, δικτύωση, και υποστήριξη. Σήμερα δεν υπάρχει δημόσιος οργανισμός που να είναι σε θέση να τις πληροφορήσει έγκυρα και υπεύθυνα για τις ανάγκες και τον τρόπο προσέγγισης της εκάστοτε αγοράς. Το πόσο υστερημένες/αδικημένες είναι οι ελληνικές επιχειρήσεις έναντι επιχειρήσεων άλλων χωρών γίνεται εμφανές όταν ρίξει κάποιος μια ματιά στις υποδομές άλλων κρατών. Η Γερμανία π.χ. αν και είναι χώρα με μεγάλη εξαγωγική εμπειρία διατηρεί 120 Επιμελητήρια (AHK) σε 80 χώρες. Μέγιστο καθήκον στην προώθηση της εξωστρέφειας πρέπει να αποτελέσει λοιπόν η δημιουργία γραφείων εξωτερικού εμπορίου σε χώρες σπουδαίας σημασίας για την Ελλάδα. Μια και δεν υπάρχουν οι οικονομικοί πόροι για την δημιουργία νέων προτείνουμε τη βελτίωση και αναβάθμιση των υπαρχόντων 61 Γραφείων Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων (Ο.Ε.Υ.) που διαθέτει το Υπουργείο Εξωτερικών σε συνεργασία με την ΚΕΕΕ και τις ΕΕΠ. Στόχος είναι η δημιουργία ενός δυναμικού και αποδοτικού φορέα προσαρμοσμένου στις ανάγκες των επιχειρήσεων.
Σχήμα 1. Η δομή των Επιμελητηρίων

7. Επίτευξη των στόχων / Εφαρμογή των προτάσεων
Για να μπορέσουν τα Επιμελητήρια να εξελιχθούν στους αναπτυξιακούς φορείς που σκιαγραφήσαμε απαιτείται:
Από την πλευρά της Πολιτείας/Κυβέρνησης
➢ η έμπρακτη αναγνώριση της σημασίας τους και υποστήριξη της προσπάθειά τους
➢ η Διατήρηση της Υποχρεωτικότητας
➢ ένα κατάλληλο νομικό πλαίσιο
➢ η διάθεση κονδυλίων από τα Ευρωπαϊκά Προγράμματα
Από την πλευρά των Επιμελητηρίων
➢ Πρόεδροι και Διοικήσεις με όραμα και θέληση να εξελιχθούν
➢ Σωστή οργάνωση και κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό
➢ Δικτύωση και Υποστήριξη
➢ Ανάληψη ευθύνης και έλεγχος
Επιπλέον, είναι απαραίτητος ένας φορέας που θα υποστηρίξει τα Επιμελητήρια άμεσα, ουσιαστικά και έμπρακτα στην πορεία ανάπτυξής τους, θα βοηθήσει την δημιουργία των νέων υποδομών και θα επεξεργαστεί γι αυτά και σε συνεργασία με αυτά τις νέες υπηρεσίες τους με την απαραίτητη ποιότητα. Η δημιουργία ενός καλοσχεδιασμένου και σωστά επανδρωμένου «Κέντρου Στρατηγικού Σχεδιασμού, Έρευνας και Οικονομικής Ανάπτυξης Επιμελητηρίων» σε εθνικό επίπεδο θα μπορούσε να αποτελέσει πυλώνα εξέλιξης των Επιμελητηρίων και ανάπτυξης των Επιχειρήσεων. Επειδή η εμπειρία διδάσκει ότι η χώρα δεν πάσχει από φορείς αλλά από την απόδοση, την παραγωγικότητα, την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα των φορέων προτείνουμε το κέντρο αυτό να διοικείται από τρία Επιμελητήρια, των οποίων τα καθήκοντα θα διαρκούν ένα έτος και από ένα Εποπτικό Συμβούλιο, το οποίο θα αποτελείται από εμπειρογνώμονες με διεθνή πείρα, εκπροσώπους των Υπουργείων και των Επιμελητηρίων.
Για την εξασφάλιση των αποτελεσμάτων των προτάσεών μας προτείνουμε την διατήρηση της υποχρεωτικής εγγραφής για διάστημα πέντε ετών, δηλαδή μέχρι τις 31.12.2020. Εάν σε αυτό το διάστημα τα Επιμελητήρια αποδείξουν ότι εισήγαγαν τις διαθρωτικές αλλαγές που περιγράψαμε και αξίζουν την εμπιστοσύνη και την στήριξη της κυβέρνησης τότε μόνο θα καταργηθεί οριστικά η άρση της υποχρεωτικής εγγραφής.