H Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει να καταργήσει τις εποχιακές αλλαγές της ώρας στην Ευρώπη το 2019, παρέχοντας στα κράτη μέλη την ευχέρεια να αποφασίσουν μια για πάντα εάν επιθυμούν να εφαρμόζουν μόνιμα θερινή ή χειμερινή ώρα. Η νομοθετική πρόταση επιδιώκει να εξασφαλίσει ότι οι τυχόν αλλαγές θα επέλθουν συντονισμένα μεταξύ γειτονικών χωρών, ούτως ώστε να διασφαλισθεί η ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και να αποφευχθεί o κατακερματισμός, που θα μπορούσε να προκύψει εάν ορισμένα κράτη μέλη διατηρήσουν τις εποχιακές αλλαγές της ώρας ενώ άλλα τις σταματήσουν.
Η πρόταση της Επιτροπής:
- καταργεί τις εποχιακές αλλαγές της ώρας σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση·
- καθορίζει ένα σαφές και βραχύ χρονοδιάγραμμα για τις αλλαγές·
- ενθαρρύνει τις διαβουλεύσεις σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, προκειμένου να διασφαλιστεί μια συντονισμένη προσέγγιση μεταξύ των κρατών μελών.
Η πρόταση αποτελεί ένα άλλο παράδειγμα του ότι η Επιτροπή Γιούνκερ δίνει μεγαλύτερη σημασία στα σημαντικά ζητήματα, ενώ αφήνει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να λαμβάνουν αποφάσεις για ζητήματα για τα οποία είναι σε καλύτερη θέση να το πράξουν.
Πώς και πότε θα τεθούν σε ισχύ οι αλλαγές αυτές;
Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα υποβληθεί προς συμφωνία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.
Για να καταστεί δυνατή η ομαλή μετάβαση, σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής, κάθε κράτος μέλος θα κοινοποιήσει έως τον Απρίλιο του 2019 κατά πόσο προτίθεται να εφαρμόσει μόνιμα τη θερινή ή τη χειμερινή ώρα. Η τελευταία υποχρεωτική αλλαγή της θερινής ώρας θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 31 Μαρτίου 2019. Στη συνέχεια, τα κράτη μέλη που επιθυμούν να επανέλθουν σε μόνιμη βάση στη χειμερινή ώρα, θα μπορούν ακόμη να κάνουν μια τελευταία εποχιακή αλλαγή της ώρας την Κυριακή 27 Οκτωβρίου 2019. Μετά την ημερομηνία αυτή, οι εποχιακές αλλαγές της ώρας δεν θα είναι πλέον δυνατές.
Αυτό το χρονοδιάγραμμα εξαρτάται από το αν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο εγκρίνουν την πρόταση της Επιτροπής έως τον Μάρτιο του 2019 το αργότερο.
Γιατί η Επιτροπή προτείνει αυτήν την αλλαγή;
Οι ευρωπαϊκές χώρες θέσπισαν τις ρυθμίσεις για τη θερινή ώρα τον περασμένο αιώνα για την εξοικονόμηση ενέργειας, ιδιαίτερα σε περιόδους πολέμου ή κατά την πετρελαϊκή κρίση της δεκαετίας του 1970. Αρχής γενομένης από το 1980, η Ευρωπαϊκή Ένωση θέσπισε σταδιακά νομοθεσία που έθετε τέρμα στα αποκλίνοντα χρονοδιαγράμματα των εθνικών τους αλλαγών ώρας. Το 2018 ωστόσο, ο σκοπός των αλλαγών της ώρας κατέστη πολύ λιγότερο ενδεδειγμένος, καθώς μελέτες δείχνουν ότι η εξοικονόμηση ενέργειας είναι πλέον οριακή και ολοένα και συχνότερα οι πολίτες διαμαρτύρονται για τις αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία.
Οι αλλαγές της ώρας έχουν όντως αμφισβητηθεί επανειλημμένως από τους πολίτες, από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και από έναν αυξανόμενο αριθμό κρατών μελών. Βασιζόμενη στο αίτημα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και στο πλαίσιο της αξιολόγησης του ισχύοντος καθεστώτος, η Επιτροπή πραγματοποίησε δημόσια διαβούλευση το καλοκαίρι του 2018 και έλαβε 4,6 εκατομμύρια απαντήσεις, που είναι ο υψηλότερος αριθμός απαντήσεων που έχουν ληφθεί σε δημόσια διαβούλευση που διοργανώθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το 84 % των απαντήσεων ήταν υπέρ της κατάργησης των εποχιακών αλλαγών της ώρας.
Με βάση τα στοιχεία αυτά, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος για να συνεχίσουν οι Βρυξέλλες να ρυθμίζουν τις εποχιακές αλλαγές της ώρας και ότι τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι ελεύθερα να αποφασίζουν κατά πόσο επιθυμούν να διαβιούν σε θερινή ή χειμερινή ώρα και να χειριστούν το θέμα σε εθνικό επίπεδο, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας.
Τα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν μακρά παράδοση ρυθμίσεων θερινής ώρας, πολλές από τις οποίες ανάγονται ήδη στον πρώτο και τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο ή την πετρελαϊκή κρίση της δεκαετίας του 1970. Ιστορικά, τα κράτη μέλη καθιέρωσαν την αλλαγή της ώρας για να εξοικονομήσουν ενέργεια (κυρίως άνθρακα για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας) και να συμβαδίζουν με τις γειτονικές τους χώρες. Ωστόσο, η ημερομηνία αλλαγής της ώρας ήταν διαφορετική στις διάφορες χώρες. Το γεγονός αυτό αποτελούσε πηγή προβλημάτων στην εσωτερική αγορά, ιδίως στους τομείς των μεταφορών και της ενέργειας, που προέκυπταν από την ασυντόνιστη εφαρμογή της αλλαγής της ώρας (αποκλίνουσες ημερομηνίες) κατά τη διάρκεια του έτους. Βαθμιαία θεσπίστηκαν ευρωπαϊκά μέτρα για την εναρμόνιση της ημερομηνίας αλλαγής, από τα οποία προέκυψε η οδηγία 2000/84/ΕΚ, που ισχύει επί του παρόντος.
Ποια είναι η κατάσταση στον υπόλοιπο κόσμο;
Σε διεθνές επίπεδο, ρυθμίσεις για τη θερινή ώρα υπάρχουν σε περίπου 60 χώρες, κυρίως στη Βόρεια Αμερική και την Ωκεανία. Ένας αυξανόμενος αριθμός χωρών που γειτονεύουν με την ΕΕ ή είναι εμπορικοί εταίροι της έχουν επιλέξει είτε να μην εφαρμόζουν είτε να καταργήσουν τις ρυθμίσεις για τη θερινή ώρα: στις χώρες αυτές περιλαμβάνονται η Ισλανδία, η Κίνα (από το 1991), η Ρωσία (από το 2011), η Λευκορωσία (από το 2011) και, πιο πρόσφατα, η Τουρκία (από το 2016).
Γιατί υποβάλλει αυτήν την πρόταση η Επιτροπή;
Η Επιτροπή έθεσε τις ρυθμίσεις της θερινής ώρας στην πολιτική ατζέντα λόγω της δέσμευσης της Επιτροπής Γιούνκερ να δίνεται μεγαλύτερη σημασία στα σημαντικά θέματα και τα κράτη μέλη να είναι ελεύθερα να λαμβάνουν αποφάσεις όταν βρίσκονται σε καλύτερη θέση να το πράξουν. Μετά από αξιολόγηση της ισχύουσας ρύθμισης για την εποχιακή αλλαγή της ώρας, σύμφωνα με την οποία η αλλαγή της ώρας ανά έξι μήνες επιβάλλεται από τη νομοθεσία της ΕΕ, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, εφόσον αποφεύγεται ο κατακερματισμός, τα κράτη μέλη είναι τα πλέον κατάλληλα να αποφασίσουν αν θέλουν να διατηρήσουν τη θερινή ή τη χειμερινή ώρα σε μόνιμη βάση.
Κατά την αξιολόγηση από την Επιτροπή λήφθηκαν υπόψη ορισμένα στοιχεία, όπως η έκδοση ψηφίσματος σχετικά με το θέμα αυτό τον Φεβρουάριο του 2018 από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αιτήματα από ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ, καθώς και μια δημόσια διαβούλευση που διεξήγαγε η Επιτροπή από τις 4 Ιουλίου έως τις 16 Αυγούστου 2018. Σε αυτήν τη διαβούλευση λήφθηκαν 4,6 εκατομμύρια απαντήσεις και από τα 28 κράτη μέλη, οι περισσότερες που έχουν ληφθεί από ποτέ σε οποιαδήποτε άλλη δημόσια διαβούλευση της Επιτροπής. Σύμφωνα με τα τελικά αποτελέσματα, το 84 % όσων απάντησαν ήταν υπέρ της κατάργησης της εποχιακής αλλαγής της ώρας. Όλα τα ανωτέρω στοιχεία οδήγησαν την Επιτροπή να προτείνει σήμερα την κατάργηση της εποχιακής αλλαγής της ώρας, με παράλληλη διατήρηση μιας εναρμονισμένης προσέγγισης ώστε να διασφαλίζεται η λειτουργία της εσωτερικής αγοράς.
Τι προτείνει η Επιτροπή;
Η Επιτροπή προτείνει να σταματήσει, το 2019, η αλλαγή της ώρας στην ΕΕ που πραγματοποιείται δύο φορές ανά έτος. Με τον τρόπο αυτό θα τεθεί τέλος στην πρακτική της αλλαγής της ώρας κατά μία ώρα μπροστά τον Μάρτιο και κατά μία ώρα πίσω τον Οκτώβριο. Για να αποφευχθεί τυχόν κατακερματισμός στην εσωτερική αγορά, τα κράτη μέλη θα αποφασίσουν αν θέλουν να διατηρήσουν τη θερινή ή τη χειμερινή ώρα σε μόνιμη βάση. Θα κοινοποιήσουν την απόφασή τους στην Επιτροπή. Έπειτα από αυτό, δεν θα μπορούν πλέον να εφαρμόζουν εποχιακή αλλαγή της ώρας. Τα κράτη μέλη θα παραμείνουν ελεύθερα να αποφασίζουν ποια ωριαία άτρακτο θα εφαρμόζουν στα εδάφη τους.
Η Επιτροπή προτείνει μόνιμη θερινή/χειμερινή ώρα σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση;
Όχι. Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αφορά την κατάργηση της εποχιακής αλλαγής της ώρας με συντονισμένο τρόπο. Η απόφαση για την εφαρμογή θερινής ή χειμερινής ώρας σε μόνιμη βάση θα ληφθεί από κάθε κράτος μέλος. Είναι ευκταίο τα κράτη μέλη να λάβουν τις αποφάσεις σχετικά με την επίσημη ώρα που θα εφαρμόσει το καθένα τους από το 2019 με συντονισμένο τρόπο.
Γιατί δεν μπορούν μερικά κράτη μέλη να εξακολουθήσουν να εφαρμόζουν εποχιακές αλλαγές της ώρας αν το επιθυμούν;
Η Επιτροπή προτείνει την κατάργηση της εποχιακής αλλαγής της ώρας για ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Με άλλα λόγια, τα κράτη μέλη δεν θα διατηρούν πλέον εθνικές ρυθμίσεις για εποχιακή αλλαγή της ώρας. Σκοπός είναι να διασφαλιστεί η ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και να αποφευχθούν διαταράξεις οφειλόμενες σε μη συντονισμένες ενέργειες από τα κράτη μέλη. Τέτοιες ενδεχόμενες διαταράξεις μπορούν να αφορούν, μεταξύ άλλων, τον προγραμματισμό των μεταφορών και τη λειτουργία συστημάτων πληροφοριών και επικοινωνιών, υψηλότερο κόστος για το διασυνοριακό εμπόριο ή χαμηλότερη παραγωγικότητα για αγαθά και υπηρεσίες. Επομένως, είναι βασικό να υπάρχει συνεχές εναρμονισμένο καθεστώς, βάσει του οποίου όλα τα κράτη μέλη να καταργήσουν την αλλαγή της ώρας που πραγματοποιείται δύο φορές ανά έτος.
Πώς και πότε θα εφαρμοστεί η προτεινόμενη αλλαγή;
Για να διασφαλιστεί η ομαλή μετάβαση, σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής, κάθε κράτος μέλος θα κοινοποιήσει έως τον Απρίλιο του 2019 αν προτίθεται να εφαρμόσει θερινή ή χειμερινή ώρα σε μόνιμη βάση. Η απόφαση αυτή θα πρέπει να βασίζεται σε συντονισμό μεταξύ των κρατών μελών, ενδεχόμενες διαβουλεύσεις και αξιολογήσεις σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.
Η τελευταία υποχρεωτική αλλαγή σε θερινή ώρα θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 31 Μαρτίου 2019. Στη συνέχεια, τα κράτη μέλη που επιθυμούν να επανέλθουν σε μόνιμη βάση στη χειμερινή ώρα θα μπορούν ακόμη να πραγματοποιήσουν μία τελευταία εποχιακή αλλαγή της ώρας, την Κυριακή 27 Οκτωβρίου 2019. Μετά την ημερομηνία αυτή, δεν θα είναι πλέον δυνατές εποχιακές αλλαγές.
Αυτό το χρονοδιάγραμμα εξαρτάται από την έγκριση της πρόταση της Επιτροπής από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο έως τον Μάρτιο του 2019 το αργότερο.
Ποια είναι τα οφέλη από την κατάργηση των ισχυουσών ρυθμίσεων για την αλλαγή της ώρας;
Οι πολίτες δεν θα πρέπει πλέον να ασχολούνται με την προσαρμογή των ρολογιών τους. Η αλλαγή αποτελούσε πηγή σύγχυσης, καθώς δεν είναι αυτονόητο το πότε και προς ποια κατεύθυνση πρέπει να αλλάζει η ώρα. Όσοι απάντησαν στη δημόσια διαβούλευση ανέφεραν επίσης τις αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, την αύξηση των τροχαίων ατυχημάτων και τη μη εξοικονόμηση ενέργειας ως λόγους για την κατάργηση της αλλαγής ώρας. Επίσης, με την κατάργηση αυτού του συστήματος, το ανθρώπινο σώμα δεν θα πρέπει πλέον να προσαρμόζεται στην αλλαγή της ώρας.
Οι επιχειρήσεις θα ωφεληθούν από το γεγονός ότι δεν θα πρέπει να προσαρμόζονται στην αλλαγή της ώρας. Με τις νέες ρυθμίσεις θα καταστεί ευκολότερος ο προγραμματισμός στους τομείς της ενέργειας και των μεταφορών (για τις νυκτερινές αμαξοστοιχίες, για παράδειγμα) και θα απλουστευθούν οι εφαρμογές που βασίζονται στην ώρα. Σύμφωνα με στοιχεία, η συνολική εξοικονόμηση ενέργειας από την αλλαγή της ώρας, αν και υπήρξε ένας από τους κύριους λόγους για τις ισχύουσες ρυθμίσεις, είναι περιορισμένη.
Ποιες ωριαίες άτρακτοι θα εφαρμοστούν στην ΕΕ;
Επί του παρόντος, υπάρχουν τρεις επίσημες ωριαίες άτρακτοι στην ΕΕ: η ώρα Δυτικής Ευρώπης (Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ηνωμένο Βασίλειο), η ώρα Κεντρικής Ευρώπης (17 κράτη μέλη) και η ώρα Ανατολικής Ευρώπης (Βουλγαρία, Κύπρος, Εσθονία, Φινλανδία, Ελλάδα, Λετονία, Λιθουανία και Ρουμανία). Τα κράτη μέλη που θα επιλέξουν να διατηρήσουν μόνιμα τη θερινή ώρα θα μεταβούν αυτόματα στην επόμενη ωριαία άτρακτο (επίσημη ώρα + 1 ώρα). Επιπλέον, τα κράτη μέλη θα παραμείνουν ελεύθερα να προβαίνουν σε αλλαγές της επίσημης ώρας τους που δεν συνδέονται με εποχιακές αλλαγές. Στην πρόταση προβλέπεται η κοινοποίηση, στην Επιτροπή, κάθε αλλαγής της ωριαίας ατράκτου, 6 μήνες νωρίτερα —πρόβλεψη με την οποία παρέχεται η δυνατότητα να πραγματοποιούνται εγκαίρως τυχόν προσαρμογές σε συστήματα που βασίζονται στην ώρα.
Τι αφορούσε η δημόσια διαβούλευση;
Οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να αναφέρουν τη συνολική εμπειρία τους όσον αφορά την αλλαγή της ώρας, την προτίμησή τους μεταξύ δύο εναλλακτικών επιλογών (διατήρηση του συστήματος ως έχει ή κατάργησή του για την ΕΕ συνολικά), καθώς και αν, σε περίπτωση κατάργησης της αλλαγής της ώρας, προτιμούν να διατηρηθεί η θερινή ή η χειμερινή ώρα.Οι Ευρωπαίοι πολίτες και ενδιαφερόμενοι κλήθηκαν να υποβάλουν τις απόψεις τους συμπληρώνοντας αυτό το ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο (διαθέσιμο σε όλες τις γλώσσες της ΕΕ) από τις 4 Ιουλίου έως τις 16 Αυγούστου.
Πού μπορώ να βρω τα τελικά αποτελέσματα της διαβούλευσης;
Σε αυτήν τη διαβούλευση λήφθηκαν 4,6 εκατομμύρια απαντήσεις και από τα 28 κράτη μέλη, οι περισσότερες που έχουν ληφθεί από ποτέ σε οποιαδήποτε άλλη δημόσια διαβούλευση της Επιτροπής. Το 84 % όσων απάντησαν δήλωσαν ότι είναι υπέρ της κατάργησης της αλλαγής της ώρας που πραγματοποιείται δύο φορές ανά έτος. Εκπονήθηκε συνοπτική έκθεση με περισσότερες λεπτομέρειες, η οποία και μεταφράστηκε σε όλες τις γλώσσες της ΕΕ. Διατίθεται σε αυτήν τη διεύθυνση.
Περισσότερες πληροφορίες
