Την περαιτέρω ανάλυση των εννοιών της εθνικής και της ανταποδοτικής σύνταξης, περιγράφει εγκύκλιος του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ).
Στην εγκύκλιο ορίζεται ότι οι συντάξεις θα χορηγούνται «με σχετική επιφύλαξη», μέχρι να διευθετηθούν ζητήματα ερμηνείας που αφορούν διατάξεις του νέου Ασφαλιστικού νόμου (ν. 4387/2016) σχετικά με το όριο των 15 ετών μόνιμης και νόμιμης διαμονής στη χώρα. Από την ανάλυση των στοιχείων που ακολουθούν προκύπτει ότι οι νέες συντάξεις που θα προκύψουν από το νέο Ασφαλιστικό, θα είναι έως 30% μειωμένες σε σχέση με τις παλιότερες.
Μετά την απαραίτητη υπουργική απόφαση που εκδόθηκε στις αρχές του προηγούμενου μήνα, έρχεται και η συγκεκριμένη εγκύκλιος για να οριοθετήσει τον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων, γεγονός που μεταφράζεται σε ουσιαστική απεμπλοκή της διαδικασίας. Είναι γνωστό ότι από την έναρξη ισχύος του νέου νόμου για το Ασφαλιστικό έχουν συσσωρευτεί περίπου 60.000 νέες αιτήσεις απονομής συντάξεων. Όπως ορίζεται από 13 Μαΐου 2016 και μετά η σύνταξη θα προκύπτει ως άθροισμα εθνικής και ανταποδοτικής.
Ειδικά ως προς το σκέλος της ανταποδοτικής σύνταξης, ξεκαθαρίζεται ότι καθορίζεται από:
• τις συντάξιμες αποδοχές/εισόδημα, επί των οποίων καταβλήθηκαν εισφορές.
• το χρόνο ασφάλισης.
• τα ετήσια ποσοστά αναπλήρωσης επί των συντάξιμων αποδοχών
* Καταβάλλεται μαζί με την εθνική σύνταξη κάθε μήνα.
* Η χορήγησή της τελεί υπό την εγγύηση του ελληνικού κράτους.
Δικαιούχοι ανταποδοτικής σύνταξης είναι:
*Υπάλληλοι – λειτουργοί του Δημοσίου και στρατιωτικοί.
*Ασφαλισμένοι κύριας ασφάλισης του ιδιωτικού τομέα (μισθωτοί, αυτοαπασχολούμενοι, ελεύθεροι επαγγελματίες και οι αυτοπασχολούμενοι του Κλάδου Κύριας Ασφάλισης Αγροτών του ΟΓΑ) οι οποίοι θεμελιώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης σύμφωνα με τις οικείες διατάξεις, δηλαδή έχουν συμπληρώσει τον κατά περίπτωση οριζόμενο από τη νομοθεσία χρόνο ασφάλισης και την αντίστοιχη ηλικία συνταξιοδότησης. Για τον υπολογισμό της ανταποδοτικής σύνταξης λαμβάνονται υπόψη οι εξής παράμετροι:
• Συντάξιμες αποδοχές: για τον υπολογισμό του ανταποδοτικού μέρους σύνταξης κύριας ασφάλισης λόγω γήρατος, αναπηρίας ή θανάτου λαμβάνεται ο μέσος όρος των μηνιαίων αποδοχών του ασφαλισμένου σε όλο τον ασφαλιστικό του βίο. Για τις αιτήσεις συνταξιοδότησης που υποβάλλονται από 13.5.2016 έως 31.12.2016 οι συντάξιμες αποδοχές καθορίζονται από το μέσο όρο των μηνιαίων αποδοχών της περιόδου μεταξύ 2002 και της ημέρας που προηγείται της ημερομηνίας κατάθεσης της αίτησης συνταξιοδότησης, επί των οποίων έχουν καταβληθεί εισφορές κλάδου σύνταξης. Από 1.1.2017 και κάθε επόμενο έτος αυτή η περίοδος αναφοράς αυξάνεται κατά ένα έτος (προς το μέλλον).
• Μέσος όρος των μηνιαίων αποδοχών: προκύπτει από το πηλίκο της διαίρεσης του συνόλου των μηνιαίων αποδοχών του ασφαλισμένου (από το 2002 και μετά) διά του συνολικού χρόνου ασφάλισης.
• Σύνολο μηνιαίων αποδοχών: το άθροισμα των μηνιαίων αποδοχών που υπόκεινται σε εισφορές κλάδου σύνταξης (και μέχρι του ανωτάτου ορίου ασφαλιστέων αποδοχών όπως και όπου αυτό προβλεπόταν) καθ’ όλη τη διάρκεια του ασφαλιστικού βίου (από το 2002 και μετά).
Από τις διατάξεις των άρθρων 38, 39 και 40 του Ν. 4387/2016 προβλέπεται ανώτατο και κατώτατο όριο ασφαλιστέων αποδοχών/εισοδήματος επί του οποίου υπολογίζονται οι μηνιαίες ασφαλιστικές εισφορές. Σε κάθε περίπτωση για όλους τους μισθωτούς που υπάγονται στην ασφάλιση του ΕΦΚΑ, από 1.1.2017 το ανώτατο όριο ασφαλιστέων αποδοχών ανέρχεται στο δεκαπλάσιο του ποσού που αντιστοιχεί στο κατώτατο βασικό μισθό άγαμου μισθωτού άνω των 25 ετών (σήμερα ισούται με 5.860,80 € (586,08 € Χ 10). Επίσης, από το άρθρο 27 παρ. 1 του Ν. 4445/2016 προβλέπεται κατώτατο όριο ασφαλιστέων αποδοχών για τους μισθωτούς με πλήρη απασχόληση, ίσο με ποσό που αντιστοιχεί στον κατώτατο βασικό μισθό άγαμου μισθωτού άνω των 25 ετών (σήμερα το κατώτατο όριο διαμορφώνεται σε 586,08 €). Σε περίπτωση που υπάρχει πλήρης απασχόληση μισθωτού έως 25 ετών, το κατώτατο όριο ασφαλιστέων αποδοχών διαμορφώνεται σε 510,95 €
Οι χρόνοι που λαμβάνονται υπόψη στον υπολογισμό των συντάξιμων αποδοχών είναι:
α) Ο χρόνος πραγματικής ασφάλισης: ο χρόνος ασφαλιστέας απασχόλησης ή ιδιότητας στον Ε.Φ.Κ.Α. ή στους εντασσόμενους στον Ε.Φ.Κ.Α. φορείς, τομείς, κλάδους και λογαριασμούς για τον οποίο έχουν καταβληθεί εισφορές. Για τους μισθωτούς ως χρόνος ασφάλισης αναγνωρίζεται και ο χρόνος για τον οποίο οφείλονται εισφορές.
β) Ο λογιζόμενος χρόνος συντάξιμης υπηρεσίας των πολιτικών και στρατιωτικών υπαλλήλων, σύμφωνα με τις διατάξεις της συνταξιοδοτικής νομοθεσίας του Δημοσίου, όπως ίσχυαν μέχρι την έναρξη ισχύος του νόμου αυτού.
γ) Οι πλασματικοί χρόνοι ασφάλισης:
• παρ. 18 του άρθρου 10 του Ν. 3863/2010 (Α’ 115), δηλαδή ο χρόνος στρατιωτικής υπηρεσίας, ο χρόνος γονικής άδειας ανατροφής παιδιών, ο χρόνος επιδότησης λόγω ασθένειας έως 300 ημέρες, ο χρόνος επιδότησης τακτικής ανεργίας και μέχρι 300 ημέρες, ο χρόνος εκπαιδευτικής άδειας άνευ αποδοχών και μέχρι δύο έτη, ο χρόνος σπουδών για την απόκτηση ενός μόνο πτυχίου ανώτερης ή ανώτατης σχολής της ημεδαπής ή της αλλοδαπής, καθώς και ο χρόνος σπουδών, μετά τη συμπλήρωση του 17ου έτους ηλικίας σε μέσες επαγγελματικές σχολές ο οποίος είναι ίσως με τα κατά τον χρόνο αποφοίτησης επίσημα ακέραια χρόνια σπουδών της οικείας σχολής.
Επίσης, στους πλασματικούς χρόνους ασφάλισης συγκαταλέγονται ο χρόνος ανεργίας μετά την υπαγωγή στην ασφάλιση οποιουδήποτε φορέα κύριας ασφάλισης ή το δημόσιο, ο προβλεπόμενος από την ΕΓΣΣΕ χρόνος απουσίας από την εργασία λόγω κύησης και λοχείας και ο χρόνος απεργίας. Ειδικά για τις μητέρες όλων των Φορέων Κύριας Ασφάλισης πλην ΟΓΑ αναγνωρίζεται ο πλασματικός χρόνος που αποκτούν παιδιά ανεξάρτητα από τον χρόνο γέννησής τους, ο οποίος ανέρχεται σε ένα έτος ή 300 ημέρες ασφάλισης για το πρώτο παιδί και σε δύο έτη ή 600 ημέρες ασφάλισης για κάθε επόμενο παιδί μέχρι και το τρίτο. Επίσης προστίθεται ο χρόνος μαθητείας μέχρι και ένα έτος, ο χρόνος αποδεδειγμένης άσκησης επαγγελματικής δραστηριότητας πριν την εγγραφή στα μητρώα του ΟΑΕΕ και μέχρι πέντε έτη εφόσον δεν είχαν πληρωθεί οι ασφαλιστικές εισφορές.
• των άρθρων 39, 40 και 41 του Ν. 3996/2011 (Α’ 170),
• του άρθρου 6 παρ.12 και του άρθρου 17 του Ν. 3865/2010 (Α’ 120),
• του άρθρου 40 του Ν. 2084/1992 (Α’ 165).
Από 13.5.2016 οι ασφαλισμένοι που συνταξιοδοτούνται σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 10 του άρθρου 10 του Ν. 3863/2010 έχουν δικαίωμα να αναγνωρίζουν τους πλασματικούς χρόνους ασφάλισης των άρθρων 39, 40 και 41 του Ν. 3996/2011. Προσοχή: Η εγκύκλιος τονίζει ότιπλασματικός χρόνος που αναγνωρίζεται χωρίς εξαγορά (χρόνος επιδότησης λόγω ασθένειας, χρόνος επιδότησης λόγω τακτικής ανεργίας ή χρόνος απουσίας από την εργασία λόγω κύησης/λοχείας) δεν συνυπολογίζεται ούτε στα ποσοστά αναπλήρωσης ούτε στον υπολογισμό των συνταξίμων αποδοχών κατά τον υπολογισμό του ποσού της ανταποδοτικής σύνταξης.
δ) Ο χρόνος προαιρετικής ασφάλισης της παρ. 2 του άρθρου 34 του Ν. 4387/2016.
ε) Χρόνος για τον οποίο έχουν καταβληθεί ασφαλιστικές εισφορές στους εντασσόμενους στον Ε.Φ.Κ.Α. φορείς, τομείς, κλάδους και λογαριασμούς, ακόμα και αν δεν συνέτρεχαν οι νόμιμες προϋποθέσεις ασφάλισης.
• Συντάξιμες αποδοχές για το χρόνο ασφάλισης που αναγνωρίζεται πλασματικά (κατόπιν καταβολής του προβλεπόμενου ποσού εξαγοράς): ορίζεται το ποσό που θα αποτελούσε τον ασφαλιστέο μηνιαίο μισθό/εισόδημα αν εκλαμβανόταν ως μηνιαία εισφορά το ποσό που καταβλήθηκε για την εξαγορά κάθε μήνα ασφάλισης. Οι συντάξιμες αποδοχές υπολογίζονται στο αρχικό ποσό εξαγοράς, πριν από την εφαρμογή της ποσοστιαίας έκπτωσης σε περίπτωση εφάπαξ καταβολής του ποσού.
Σχετικά με την αναπροσαρμογή των αποδοχών του ασφαλισμένου, η εγκύκλιος επισημαίνει ότιμέχρι και το 2020 καθορίζεται από τη μεταβολή του μέσου ετήσιου γενικού δείκτη τιμών καταναλωτή (ΔτΚ) της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής. Από το 2021 και μετά η αναπροσαρμογή των αποδοχών του ασφαλισμένου καθορίζεται από το δείκτη μεταβολής μισθών (ΔΜΜ), που υπολογίζεται από την ΕΛΣΤΑΤ. Τονίζεται ότι οι συντάξιμες αποδοχές αναπροσαρμόζονται έως και το προηγούμενο της συνταξιοδότησης έτος. Το τελικό ποσό του ανταποδοτικού μέρους της σύνταξης υπολογίζεται για το σύνολο του χρόνου ασφάλισης, με βάση τα ποσοστά αναπλήρωσης τουακ πίνακα της παρ. 4 του άρθρου 8.
Συνέχεια του άρθρου με αναλυτικούς πίνακες εδώ.
